Τι είναι ο κολεόσπασμος
Ο κολεόσπασμος είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ακούσια, επώδυνη σύσπαση των μυών του έξω τριτημορίου του κόλπου, η οποία καθιστά τη διείσδυση —είτε σεξουαλική, είτε ιατρική (π.χ. γυναικολογική εξέταση)— δύσκολη ή και αδύνατη.
Η κατάσταση αυτή προκαλεί σημαντική ψυχολογική δυσφορία και επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής και τις διαπροσωπικές σχέσεις της γυναίκας.
Κλινική εικόνα και συμπτώματα
Οι γυναίκες με κολεόσπασμο αναφέρουν έντονο πόνο, αίσθημα καύσου ή πίεσης κατά την προσπάθεια διείσδυσης, ενώ σε πολλές περιπτώσεις αναγκάζονται να διακόψουν την σεξουαλική πράξη. Σε σοβαρές μορφές, ο πόνος και η ένταση εμφανίζονται ακόμη και με την απλή προσέγγιση της περιοχής, γεγονός που ενισχύει τον φόβο και την αποφυγή της επαφής.
Ορισμένες ασθενείς παρουσιάζουν συνοδά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, εφίδρωση και έντονο άγχος. Ο κολεόσπασμος συχνά παραμένει αδιάγνωστος για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς η γυναίκα αποφεύγει να αναζητήσει βοήθεια λόγω ντροπής ή ενοχής. Η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει τον εντοπισμό άλλων αιτίων δυσπαρεύνιας, όπως λοιμώξεις, φλεγμονές ή συγγενείς ανατομικές ανωμαλίες.
Αιτιολογία: οργανικοί και ψυχολογικοί παράγοντες
Η αιτιολογία του κολεόσπασμου είναι πολυπαραγοντική, με οργανικούς και ψυχογενείς παράγοντες να αλληλεπιδρούν. Όσον αφορά στα οργανικά αίτια, ουρολοιμώξεις, μυκητιάσεις ή βακτηριακές κολπίτιδες, μπορούν να προκαλέσουν δυσάρεστες εμπειρίες που οδηγούν σε αντανακλαστική σύσπαση των μυών.
Συγγενείς στενώσεις ή τραυματισμοί της περιοχής μπορεί να ευθύνονται για πόνο κατά την προσπάθεια διείσδυσης. Ενδομητρίωση, χρόνιος πυελικός πόνος, συμφύσεις ή ακόμα και επιπλοκές μετά από γυναικολογικές επεμβάσεις.
Διερευνώντας την ψυχολογική πτυχή των αιτιών της διαταραχής, το ιστορικό κακοποίησης είναι συχνό στις ασθενείς με πρωτογενή κολεόσπασμο. Συναισθηματικοί και πολιτισμικοί παράγοντες, όπως αυστηρή ανατροφή ή αρνητική στάση προς τη σεξουαλική επαφή, συνδέονται με την εμφάνιση του φαινομένου.
Υπάρχει πολύ συχνά μια εσωτερικευμένη ενοχή, πως η σεξουαλική πράξη είναι κάτι κακό, μια ιδέα που προέρχεται από τα πατριαρχικά πρότυπα που διατάζουν πως το να επιδοθεί μια κοπέλα σε αυτή συνιστά «υποταγή» στον άνδρα που μόνο αυτό αναζητά, τον άνδρα που την έχει «ξεγελάσει» και έχει καταφέρει αυτό που θέλει.
Αυτό καταλήγει στο φόβο της ίδιας της κοπέλας για έκθεση του εαυτού της και παρανόηση των προθέσεών της και της θέσης της στην κοινωνία, καθώς είναι βαθιά συναισθηματικά συνδεδεμένη πως η σεξουαλική απόλαυση συνδέεται με χαλαρά ήθη.
Όλο αυτό συνεχίζει τον φαύλο κύκλο του, με την γυναίκα να συγκρατεί υποσυνείδητα τον εαυτό της, να θέλει να αποδείξει στον εαυτό και τους «μνηστήρες» πως είναι πολλά παραπάνω από ένα σώμα, κάτι που καταλήγει στο σώμα να μην δίνει τις κατάλληλες εντολές για να επιτραπεί η κολπική διείσδυση.
Η κακή σχέση με τον σύντροφο ή οι ανεπίλυτες διαπροσωπικές συγκρούσεις, είναι επίσης παράγοντες που ενδέχεται να παίζουν ρόλο και να σωματοποιούν ψυχικές καταστάσεις. Υπάρχει επίσης κλινικά διαφαινόμενη συννοσηρότητα με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή ή ιδεοψυχαναγκαστικά χαρακτηριστικά.
Πρωτογενής vs Δευτερογενής κολεόσπασμος
Η διάκριση μεταξύ πρωτογενούς και δευτερογενούς κολεόσπασμου είναι σημαντική. Ο πρωτογενής εμφανίζεται από την πρώτη προσπάθεια διείσδυσης, ενώ ο δευτερογενής αναπτύσσεται μετά από περίοδο φυσιολογικής σεξουαλικής λειτουργίας.
Θεραπευτικές προσεγγίσεις
Η αντιμετώπιση του κολεόσπασμου απαιτεί τη συνεργασία γυναικολόγου και ψυχολόγου/σεξολόγου. Η κατανόηση της φύσης του προβλήματος από τη γυναίκα και τον σύντροφο είναι το πρώτο βήμα. Η απομυθοποίηση της διαταραχής μειώνει το άγχος και διευκολύνει τη θεραπευτική διαδικασία.
Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) έχει αποδειχθεί αποτελεσματική, καθώς βοηθά τη θεραπευόμενη να αναγνωρίσει και να τροποποιήσει δυσλειτουργικές σκέψεις και συναισθήματα που συνδέονται με τη σεξουαλική δραστηριότητα. Σε περιπτώσεις τραύματος, μπορεί να χρειαστεί θεραπεία εστιασμένη στο τραύμα (π.χ. EMDR).
Η ατομική ή/και ζευγαριών θεραπεία επικεντρώνεται στην επαναπροσέγγιση της σεξουαλικής πράξης με έμφαση στη σταδιακή έκθεση και επανεκπαίδευση. Είναι πολύ σημαντικό το ζήτημα να αντιμετωπιστεί νωρίς γιατί όσο αφήνει η γυναίκα το πρόβλημα να εξελίσσεται, τόσο δυσκολεύει η θεραπεία.
Σε κάποιες περιπτώσεις, αντικαταθλιπτικά ή αγχολυτικά σκευάσματα μπορεί να βοηθήσουν επικουρικά, εφόσον συνυπάρχουν διαταραχές άγχους ή κατάθλιψης.
Συμπεράσματα
Η γενική εικόνα είναι πως ο κολεόσπασμος αποτελεί μια σύνθετη και πολυπαραγοντική διαταραχή με σημαντική επίδραση στη σωματική και ψυχολογική ευεξία της γυναίκας. Η έγκαιρη διάγνωση και η στοχευμένη, εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση μπορούν να οδηγήσουν σε πλήρη αποκατάσταση της σεξουαλικής λειτουργίας και της ποιότητας ζωής της θεραπευόμενης.
Δρ. Θάνος Ασκητής:
ΨΥΧΙΑΤΡΟΣ - ΣΕΞΟΛΟΓΟΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ EUC
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΨΥΧΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
Δωρεάν Συμβουλευτική Γραμμή Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας
Τηλ. επικοινωνίας: 210 779 79 79
https://askitis.gr/
