Τα καρδιαγγειακά νοσήματα (CVD), τα οποία περιλαμβάνουν
- τη στεφανιαία νόσο (CHD)
- το εγκεφαλικό αγγειακό επεισόδιο
- την περιφερική αγγειακή νόσο,
είναι τα πιο κοινά μη μεταδοτικά νοσήματα παγκοσμίως και εκτιμάται ότι ευθύνονται για το 31% του συνόλου των θανάτων παγκοσμίως. Η βασική αιτία των καρδιαγγειακών παθήσεων είναι η αθηροσκλήρωση, η οποία είναι μια προοδευτική (και αναστρέψιμη) νόσος των αιμοφόρων αγγείων. Ωστόσο, με τη διαχείριση των παραγόντων κινδύνου που σχετίζονται με την αθηροσκλήρωση είναι δυνατόν να επιβραδυνθεί (ή να αντιστραφεί) η ανάπτυξη της νόσου και τελικά να μειωθεί ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου.
Στους υποκείμενους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται:
- η αυξημένη αρτηριακή πίεση,
- η δυσλιπιδαιμία, αυξημένη χοληστερόλη (CHOL), τριγλυκεριδίων (TG) αυξημένη χοληστερόλη λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας (LDL), χαμηλή συγκέντρωση λιποπρωτεϊνών υψηλής πυκνότητας (HDL) και αυξημένα τριγλυκερίδια (TG)
- το υπερβολικό βάρος/παχυσαρκία
- ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (T2DM)
καθώς και παράγοντες κινδύνου συμπεριφοράς όπως
- το κάπνισμα,
- η ανθυγιεινή διατροφή
- η αποχή σωματικής δραστηριότητας
Για να επιτευχθεί η μείωση των παραπάνω βιοχημικών δεικτών ο ακρογωνιαίος λίθος είναι η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής και ενός υγιεινού τρόπου ζωής.
Σε δεύτερο χρόνο και ανάλογα με τη σοβαρότητα της δυσλιπιδαιμίας και τη συνολική βαθμολογία κινδύνου CVD, μπορεί να συνιστάται πρόσθετη φαρμακολογική θεραπεία.
Ωστόσο, με κατάλληλες αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής, µπορεί να προληφθεί περίπου το 80% της (πρόωρης) θνησιµότητας από CVD. Τα στοιχεία υποστηρίζουν την πρόσληψη συγκεκριµένων θρεπτικών συστατικών, οµάδων τροφίµων ή την υιοθέτηση ορισµένων διατροφικών προτύπων που προάγουν την πρόληψη των CVD. Οι συστάσεις αυτές αποσκοπούν στη μείωση της πρόσληψης τροφίμων ζωικής προέλευσης τόσο για λόγους υγείας όσο και για περιβαλλοντικούς λόγους.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ: Τα διατροφικά πρότυπα δίνουν έμφαση στην υψηλότερη πρόσληψη:
- φρούτων
- λαχανικών
- οσπρίων
- προϊόντων ολικής άλεσης
- ξηρών καρπών
- σπόρων
- φυτικών ελαίων
- στην περιορισμένη πρόσληψη τροφίμων ζωικής προέλευσης, όπως γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής ή μη περιεκτικότητας σε λιπαρά, άπαχο κρέας και ψάρια
Τα διατροφικά πρότυπα με βάση τις φυτικές τροφές ποικίλλουν από τον flexitarian (με χαμηλή κατανάλωση κρέατος) έως τον pescatarian ή τον lacto/ovo-vegetarian έως τον vegan, όπου τα τρόφιμα με βάση τις φυτικές τροφές αντιπροσωπεύουν τα περισσότερα ή όλα τα τρόφιμα στη διατροφή.
Μεσογειακή διατροφή:
Οι κλινικές μελέτες και μετα-αναλύσεις που έχουν γίνει και αφορούν την επίδραση της Μεσογειακής διατροφής στη μείωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι πάρα πολλές. Συγκεκριμένα μία μετα-ανάλυση προοπτικών μελετών ανέφερε μείωση του κινδύνου στη συνολική θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα, στεφανιαία νόσο και εγκεφαλικά επεισόδια κατά 21%, 17% & 13% αντίστοιχα, συγκρίνοντας τις υψηλότερες έναντι των χαμηλότερων κατηγοριών προσκόλλησης στη Μεσογειακή διατροφή.
Κατανάλωση άφθονων φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, δημητριακών (ολικής αλέσεως), ξηρών καρπών, ελαιόλαδου. Έλαια ως κύριο λάδι για καθημερινή χρήση- μέτρια πρόσληψη ψαριών- πουλερικών και γαλακτοκομικών τρόφιμα όπως το γιαούρτι και το τυρί- μικρότερη κατανάλωση κόκκινου κρέατος, προϊόντων κρέατος και γλυκά- επιτρέπει το κρασί (με μέτρο) με τα γεύματα. Η Μεσογειακή διατροφή είναι υψηλή σε διαιτητικά λιπαρά και ιδιαίτερα σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, αλλά χαμηλά σε κορεσμένα λιπαρά
Δίαιτα DASH:
Η δίαιτα DASH, η οποία είναι ευρέως αποδεκτή για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης, βρέθηκε ότι μειώνει την επίπτωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων κατά 20%, την επίπτωση της στεφανιαίας νόσου κατά 21% και την επίπτωση των εγκεφαλικών επεισοδίων κατά 19%.
Αυτά τα οφέλη που σχετίζονται με τον κίνδυνο CVD αποδίδονται στις σημαντικές μειώσεις της αρτηριακής πίεσης και άλλων παραγόντων κινδύνου CVD, δηλαδή των τριγλυκεριδίων και της LDL χοληστερόλης.
Κατανάλωση άφθονων φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, δημητριακών ολικής αλέσεως, γαλακτοκομικών προϊόντων χωρίς ή με χαμηλά λιπαρά, ψαριών, πουλερικών, ξηρών καρπών, σπόρων και φυτικών ελαίων- περιορισμός των λιπαρών κρεάτων, των τροπικών ελαίων, των γλυκών & των ζαχαρούχων ροφημάτων. Η δίαιτα DASH είναι χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά, διαιτητική χοληστερόλη, αλάτι (νάτριο), και υψηλή σε φυτικές ίνες, κάλιο και ασβέστιο.
Vegeterian/vegan διατροφή:
Οι μετα-αναλύσεις διαφόρων μελετών υποστηρίζουν ότι ένα χορτοφαγικό πρότυπο διατροφής σχετίζεται με 27% χαμηλότερη θνησιμότητα από στεφανιαία νόσο, ωστόσο δεν βρέθηκε συσχέτιση για τη θνησιμότητα από CVD ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Κατανάλωση άφθονων φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, δημητριακών ολικής αλέσεως, ξηρών καρπών και σπόρων, συγκεκριμένων τροφίμων, π.χ. προϊόντα σόγιας και αποκλεισμός το κρέατος και των πουλερικών και εν μέρει επίσης των γαλακτοκομικών, των αυγών και των ψαριών- οι lacto/ovo-vegetarians καταναλώνουν αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα- οι lacto-vegetarians καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα, οι ovo-vegetarians τρώνε αυγά, και οι pesco-vegetarians τρώνε ψάρια και θαλασσινά, οι vegans απέχουν πλήρως από όλα τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, συμπεριλαμβανομένου του κρέατος, πουλερικών, αυγών, γαλακτοκομικών και ψαριών. Οι χορτοφαγικές/vegan δίαιτες είναι υψηλές σε διαιτητικές ίνες και συνήθως χαμηλές σε λιπαρά και κορεσμένα λιπαρά, την πρόσληψη ω-3 λιπαρών, σιδήρου και βιταμίνης Β12.
Συμπερασματικά, αυτά τα πρότυπα διατροφής είναι ευρέως γνωστά, ειδικά στην χώρα μας και ως επι το πλείστον η Ελλάδα ακολουθεί κατά κόρον τη Μεσογειακή διατροφή. Επιπρόσθετα, να αναφέρουμε πως δεν είναι μόνο ευεργετικά για την πρόληψη και τη διαχείριση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, αλλά συμβάλλουν περαιτέρω στη μείωση των επιπτώσεων που μπορεί να έχουν οι διατροφικές επιλογές των ανθρώπων στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Ως εκ τούτου, τα οφέλη για την υγεία από διατροφές που έχουν ως βάση τα φυτικά τρόφιμα συνιστώνται σήμερα από πολλές από πολλές διατροφικές συστάσεις, καθώς και από κατευθυντήριες γραμμές κλινικής πρακτικής.
