Η λέξη «νηστεία» προέρχεται από το στερητικό «νη-» και το ρήμα «εσθίω» που σημαίνει τρώω. Άρα, η έννοια της νηστείας είναι η αποχή, ο περιορισμός του του φαγητού. Ήδη από τα αρχαία χρόνια, υπήρχαν διάφοροι τύποι νηστείας που εφαρμόζονταν κατά περιόδους από τους ανθρώπους είτε για πολιτιστικούς είτε για θρησκευτικούς λόγους. Συγκεκριμένα όμως στην αρχαία ιατρική, η νηστεία αποτέλεσε μια θεραπευτική μέθοδο που καθιερώθηκε από τον Ιπποκράτη και έκτοτε, συνιστάται από τις περισσότερες ευρωπαϊκές ιατρικές σχολές για τη θεραπεία οξέων και χρόνιων ασθενειών .
Τα τελευταία χρόνια, η συχνή κατανάλωση τροφής από τους ανθρώπους και σε συνδυασμό με το υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο των γευμάτων και του καθιστικού τρόπου ζωής, επηρεάζουν αρνητικά τον μεταβολισμό του ανθρώπινου οργανισμού και αυξάνουν χρόνο µε το χρόνο τη συχνότητα εμφάνισης της παχυσαρκίας, του διαβήτη, των καρδιαγγειακών παθήσεων, των εγκεφαλικών επεισοδίων και της άνοιας. Κατά συνέπεια, οι ερευνητές έχουν αρχίσει να διερευνούν τις επιδράσεις των διαφόρων στρατηγικών νηστείας στον ανθρώπινο οργανισμό έτσι ώστε να βρουν αποτελεσματικά προγράμματα διατροφικής παρέμβασης, τα οποία είναι κατάλληλα για τον έλεγχο διαφόρων κλινικών περιστατικών.
Προσεγγίσεις στη Διαλείπουσα Νηστεία (IF)
Συγκεκριμένα, η διαλείπουσα νηστεία, αναφέρεται σε διατροφικά πρότυπα που στοχεύουν μέσα ένα μοτίβο συγκεκριμένων χρονικών περιόδων την κατανάλωση άνευ μέτρου, λίγων ή καθόλου θερμίδων. Είναι προαιρετική και έχει καθορισμένη διάρκεια. Έχουν προταθεί διάφορα πρωτόκολλα/μέθοδοι διαλείπουσας νηστείας που εφαρμόζονται σήμερα τα οποία παρατίθενται παρακάτω:
- Νηστεία μέρα παρά ημέρα ή Alternate-day fasting (ADF): Αποτελείται από "ημέρες φαγητού" (τρώγοντας κανονικά ή καταναλώνοντας 125 έως 150% των θερμίδων που απαιτούνται στα πλαίσια μίας ισορροπημένης διατροφής) και "ημέρες νηστείας" (νηστεία για 24 ώρες ή περιορίζοντας την ενεργειακή πρόσληψη στο 25% ή λιγότερο), οι οποίες δεν περιορίζουν τη συνολική πρόσληψη θερμίδων αλλά αλλάζουν μόνο τη συχνότητα του φαγητού.
- Τροποποιημένο πρωτόκολλο νηστείας ή Modified fasting (MF): Επιτρέπει την κατανάλωση του 20-25% των ενεργειακών αναγκών κατά τις προγραμματισμένες ημέρες νηστείας. Αυτό το πρωτόκολλο αποτελεί βάση του δημοφιλούς διαιτητικού σχήματος 5:2, που περιλαμβάνει σοβαρό περιορισμό της ενέργειας για 2 μη συνεχόμενες ημέρες την εβδομάδα και κατανάλωση κατά βούληση για τις υπόλοιπες 5 ημέρες.
- Χρονικά περιορισμένη λήψη τροφής Νηστεία ή Time-restricted fasting (TRF): Στο συγκεκριμένο πρωτόκολλο νηστείας, αναφέρεται ο περιορισμός της κατανάλωσης φαγητού σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους του 24ώρου. Οι χρόνοι νηστείας και διατροφής εντός κάθε ημέρας, μπορούν να κατανεμηθούν ανάλογα µε τις προσωπικές προτιμήσεις ή τις συνήθειες διαβίωσης του καθενός. Οι συνήθεις μέθοδοι κατανομής του χρόνου είναι 16:8 (16 ώρες νηστεία, 8 ώρες ελεύθερο φαγητό), 18:6 (18 ώρες νηστεία, 6 ώρες ελεύθερο φαγητό) και 20:4 (20 ώρες νηστεία, 4 ώρες ελεύθερο φαγητό).
- Θρησκευτική νηστεία: Σχήματα νηστείας για θρησκευτικούς ή πνευματικούς σκοπούς.
- Νηστεία του Ραμαζανιού: Νηστεία από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου κατά τη διάρκεια του ιερού μήνα του Ραμαζανιού με κατανάλωση ενός μεγάλου γεύματος μετά τη δύση του ηλίου και ενός ελαφρύτερου γεύματος πριν από την αυγή.
Facts Διαλείπουσας νηστείας:
-
Η IF έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το σωματικό βάρος & τη λιπώδη μάζα (κυρίως από το σπλαχνικό λίπος, στην κοιλιακή χώρα).
-
Η IF βελτιώνει αποτελεσματικά τα επίπεδα γλυκόζης, σε ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2.
-
Η IF μειώνει την «κακή» χοληστερόλη-LDL, & τα τριγλυκερίδια στο αίμα.
-
Η IF βελτιώνει την καρδιακή μεταβολική υγεία, μεταβάλλει τους κιρκάδιους ρυθμούς και έχει αντιγηραντικές επιδράσεις.
-
Η IF φαίνεται να ασκεί προαγωγικές για την υγεία επιδράσεις κατά της ανάπτυξης και της εξέλιξης του καρκίνου.
Ωστόσο:
- Δεν γνωρίζουμε τα αποτελέσματά της μακροπρόθεσμα, και γι’ αυτό συστήνεται η ακολουθία της IF για μικρό χρονικό διάστημα.
- Η IF αποτελεί ένα δύσκολο πρωτόκολλο, και γι αυτόν τον λόγο δεν είναι και εύκολα εφαρμόσιμο, ειδικά για κάποιον που έχει συνηθίσει να τρώει παραπάνω γεύματα μέσα στη μέρα και κάθε λίγες ώρες.
- Η IF δεν προάγει τη διατροφική εκπαίδευση.
- Η προσκόλληση των ασθενών παραμένει ένα πρόβλημα.
- Σε σύγκριση με την κλασσική υποθερμιδική δίαιτα, βάση αρκετών μελετών, Η IF έχει παρόμοια αποτελέσματα, όσο αφορά την απώλεια βάρους.
Έχει παρενέργειες η IF;
- Πείνα
- Κόπωση
- Γαστρεντερικά προβλήματα
- Ζάλη και πονοκεφάλους
Επίσης, καλό θα ήταν να αποφεύγουν τέτοιου είδους πρωτόκολλα νηστείας:
- Παιδιά και οι έφηβοι
- Άτομα με ιστορικό διατροφικών διαταραχών,
- Άτομα με Διαβήτη.
- Άτομα με απαιτητική φαρμακευτική αγωγή.
Εν κατακλείδι, είναι ζωτικής σημασίας να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία υγείας, προτού προβείτε σε οποιαδήποτε αλλαγή των διατροφικών σαν συνηθειών. Αν αποφασίσετε να τη δοκιμάσετε, ξεκινήστε επιλέγοντας το πρωτόκολλο που ταιριάζει στη καθημερινή σας ρουτίνα, δοκιμάστε το, δίνοντας πάντα προσοχή στο πως ανταποκρίνεται το σώμα σας κάθε φορά!
Συχνές Ερωτήσεις για τη Διαλείπουσα Νηστεία
• Τι είναι η διαλείπουσα νηστεία και πώς λειτουργεί;
Η διαλείπουσα νηστεία είναι ένα διατροφικό πρότυπο που εναλλάσσει περιόδους νηστείας και φαγητού. Δεν καθορίζει τι τρως, αλλά πότε τρως. Συχνά σχήματα περιλαμβάνουν το 16:8 (16 ώρες νηστεία, 8 ώρες φαγητού).
• Ποια είναι τα οφέλη της διαλείπουσας νηστείας;
Μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια βάρους, στη μείωση της φλεγμονής, στη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και στην ενίσχυση της νοητικής διαύγειας. Ορισμένες έρευνες δείχνουν και αντιγηραντικές ιδιότητες.
• Είναι κατάλληλη για όλους;
Όχι. Άτομα με διαβήτη, έγκυες γυναίκες, θηλάζουσες ή άτομα με ιστορικό διατροφικών διαταραχών πρέπει να συμβουλευτούν γιατρό πριν ξεκινήσουν.
