Η βιταμίνη P είναι ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε κάποτε για μια ομάδα φυτικών ενώσεων που ονομάζονταν φλαβονοειδή. Την ονομασία αυτή, σαν Βιταμίνη Ρ, πήρε το 1930.

Ωστόσο, αυτές οι ενώσεις δεν είναι στην πραγματικότητα βιταμίνες. Υπάρχουν διάφοροι τύποι φλαβονοειδών που βρίσκονται στα φρούτα, στα λαχανικά, στο τσάι, στο κακάο και στο κρασί. Δίνουν το χρώμα σε ορισμένα τρόφιμα, παρέχουν στα φυτά προστασία από τις υπεριώδεις ακτίνες (UV) και τις μολύνσεις και είνα πολύ πιθανό να προσφέρουν οφέλη για την ανθρώπινη υγεία.

Στο άρθρο αυτό παρέχουμε μια επισκόπηση της βιταμίνης P, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών για τις διάφορες κατηγορίες φλαβονοειδών, τις πηγές τροφίμων και τα πιθανά οφέλη.

• Τύποι φλαβονοειδών και πηγές τροφίμων

Τα φλαβονοειδή, γνωστά και ως βιοφαβνοειδή, είναι μια οικογένεια φυτικών ενώσεων πολυφαινολών με έξι υποκατηγορίες. Υπάρχουν επί του παρόντος πάνω από 6.000 γνωστά φλαβονοειδή. Όταν εξήχθησαν για πρώτη φορά από ένα πορτοκάλι, από επιστήμονες το έτος 1930, θεωρήθηκε ότι ήταν ένας νέος τύπος βιταμίνης και ως εκ τούτου, ονομάστηκε βιταμίνη P. Αυτό το όνομα δεν χρησιμοποιείται πλέον καθώς τα φλαβονοειδή δεν είναι βιταμίνες.

Τα φλαβονοειδή υπάρχουν στα φυτά για να βοηθήσουν στην πρόληψη της μόλυνσης, στην προστασία από τον ήλιο και τις περιβαλλοντικές πιέσεις, επίσης δε για την προσέλκυση εντόμων για να γίνει η επικονίαση. Είναι επίσης υπεύθυνα για το βαθύ χρώμα πολλών φρούτων και λαχανικών όπως είναι τα μούρα, τα κεράσια και οι ντομάτες.

• Κύριες κατηγορίες φλαβονοειδών και οι πηγές τους:                                                                       

• Φλαβονόλες: Η πιο άφθονη πηγή φλαβονοειδών στη διατροφή, οι φλαβονόλες περιλαμβάνουν την καμπφερόλη, την κερσετίνη, τη μυρικετίνη και τη φισετίνη. Αυτές οι ενώσεις βρίσκονται επίσης στο ελαιόλαδο, στα μούρα, στα κρεμμύδια, στο λάχανο, στα σταφύλια, στις ντομάτες, στο κόκκινο κρασί και στο τσάι. Υπάρχουν ακόμη στον μαϊντανό, στο θυμάρι, στη μέντα, στο σέλινο και στο χαμομήλι.
• Φλαβανόλες και φλαβανό-3-όλες: Αυτή η υποκατηγορία περιλαμβάνει κατεχίνες, όπως η επικατεχίνη και η επιγαλλοκατεχίνη, οι οποίες βρίσκονται σε υψηλές συγκεντρώσεις στο μαύρο, στο πράσινο και στο oolong τσάι. Οι φλαβανόλες αυτές υπάρχουν επίσης στο κακάο, στα μήλα, στα σταφύλια και ατα κόκκινα κρασιά.

Οι φλαβανόνες που βρίσκονται στα εσπεριδοειδή είναι υπεύθυνες για την πικρή γεύση του πορτοκαλιού, του λεμονιού και άλλων εσπεριδοειδών.

• Ισοφλαβόνες. Οι πιο γνωστές ισοφλαβόνες είναι η genistin και η daidzin, που βρίσκονται σε σπόρους και προϊόντα σόγιας.
• Ανθοκυανιδίνες: Τα περισσότερα κόκκινα, μπλε ή μοβ φρούτα και λαχανικά παίρνουν το χρώμα τους από τις ανθοκυανιδίνες. Ενώσεις όπως η κυανιδίνη, η δελφινιδίνη και η πεονιδίνη υπάρχουν στα κράνμπερι, στις φράουλες, στα βατόμουρα, στα σταφύλια και στο κόκκινο κρασί.

• Βιταμίνη Ρ (φλαβονοειδή) και οφέλη για την υγεία

Τα φλαβονοειδή πιστεύεται ότι προσφέρουν μια ποικιλία από οφέλη για την υγεία και βοηθούν στην πρόληψη καρδιακών παθήσεων, του διαβήτη και άλλων ασθενειών. Ίσως η καλύτερα μελετημένη λειτουργία των φλαβονοειδών είναι η ικανότητά τους να δρουν ως αντιοξειδωτικά. Έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τον σχηματισμό αντιδραστικών μορίων που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε κυτταρική βλάβη και ασθένειες. Οι περισσότερες έρευνες για τα οφέλη των φλαβονοειδών έχουν διεξαχθεί σε δοκιμαστικούς σωλήνες. Έτσι, η δραστηριότητα των φλαβονοειδών στο σώμα δεν είναι ακόμη καλά κατανοητή.

Στην πραγματικότητα, πιστεύεται ότι απορροφώνται ελάχιστα και δεν είναι ιδιαιτέρως βιοδιαθέσιμα.

Όταν καταναλώνονται φλαβονοειδή, διασπώνται σε ενώσεις που ονομάζονται μεταβολίτες. Μερικοί από αυτούς τους μεταβολίτες μπορεί να παρουσιάζουν ιδιότητες παρόμοιες με εκείνες του φλαβονοειδούς από το οποίο προήλθαν, όμως άλλοι, όχι.

Επιπλέον, οι μελέτες δείχνουν ότι το εαν τα φλαβονοειδή καταναλώνονται με υδατάνθρακες, πρωτεΐνες ή λίπη, αυτό μπορεί να επηρεάσει τη βιοδιαθεσιμότητα και την απορρόφησή τους. Αυτοί οι παράγοντες επηρεάζονται επίσης από τη σύνθεση των βακτηρίων του εντέρου.

Επομένως, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί πώς και εάν, ένα συγκεκριμένο φλαβονοειδές επηρεάζει όντως την ανθρώπινη υγεία.

Αν και υπάρχουν ακόμη ερωτήματα, ορισμένες μελέτες στον άνθρωπο υποδηλώνουν ότι τα φλαβονοειδή έχουν πιθανά οφέλη για την υγεία.

Παρακάτω είναι μερικά από αυτά τα οφέλη, πολλά από τα οποία προέρχονται από την αντιοξειδωτική τους δράση, καθώς και από άλλους μηχανισμούς που δεν είναι πλήρως κατανοητοί:

• Υγεία του εγκεφάλου. Αρκετές μελέτες για τις φλαβανόλες του κακάο υποδεικνύουν ότι μπορεί να προστατεύουν τα εγκεφαλικά κύτταρα και να ενισχύσουν την υγεία του εγκεφάλου στους ανθρώπους, πιθανότατα μέσω αλληλεπιδράσεων με μονοπάτια κυτταρικής σηματοδότησης που εμπλέκονται στην κυτταρική επιβίωση και στην μνήμη.
• Διαβήτης. Μια ανασκόπηση διαπίστωσε ότι η υψηλή διατροφική πρόσληψη συγκεκριμένων φλαβονοειδών συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2.
• Καρδιακές ασθένειες. Μια ανασκόπηση 14 μελετών σε ανθρώπους, έδειξε ότι η πρόσληψη ορισμένων κατηγοριών φλαβονοειδών, συγκεκριμένα φλαβονολών, ανθοκυανιδινών, προανθοκυανιδινών, φλαβονών, φλαβανονών και φλαβανονών-3-ολών, συσχετίστηκε με σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.

• Δοσολογία και συμπληρώματα. Επί του παρόντος, δεν υπάρχει Διαιτητική Πρόσληψη Αναφοράς (DRI) για τα φλαβονοειδή, καθώς δεν θεωρούνται απαραίτητα για την ανθρώπινη ανάπτυξη. Μια διατροφή πλούσια σε υγιεινά τρόφιμα θα περιέχει φυσικά φλαβονοειδή και πιθανότατα θα συμβάλλει στην καλή υγεία.

Μερικά από τα πιο κοινά συμπληρώματα φλαβονοειδών περιλαμβάνουν κερκετίνη, σύμπλοκα φλαβονοειδών και ρουτίνη .

Δεν υπάρχει τυποποιημένη δοσολογία για συμπληρώματα φλαβονοειδών και κάθε είδος μπορεί να έχει συγκεκριμένες οδηγίες για τη χρήση του. Οι παρενέργειες και οι πιθανοί κίνδυνοι πολλών από αυτά τα συμπληρώματα είναι άγνωστα. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι ενώ δεν υπάρχει κίνδυνος τοξικότητας από την ποσότητα φλαβονοειδών που καταναλώνονται συνήθως μέσω των τροφίμων, μπορεί να υπάρχουν κίνδυνοι που σχετίζονται με τα συμπληρώματα πολύ υψηλής δόσης. Οι υψηλές δόσεις φλαβονοειδών μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τη λειτουργία του θυρεοειδούς, να αλληλεπιδράσουν με φάρμακα και να επηρεάσουν τα επίπεδα άλλων θρεπτικών συστατικών στο σώμα. Εάν επιθυμείτε να δοκιμάσετε ένα τέτοιο συμπλήρωμα, καλό είναι να συμβουλευτείτε τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης, ειδικά εάν είστε έγκυος, ή θηλάζετε.