Η λακτόζη είναι ένα από τα κύρια συστατικά του ανθρώπινου και ζωικού γάλακτος. Ως δισακχαρίτης που αποτελείται από γλυκόζη και γαλακτόζη, η λακτόζη δρα ως ενεργειακός φορέας στο γάλα. Λόγω των φυσιολογικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών της, η βιομηχανικά παρασκευασμένη λακτόζη χρησιμοποιείται σήμερα σε μεγάλο αριθμό τροφίμων καθώς και στη φαρμακοβιομηχανία. Η λακτόζη αναφέρεται μερικές φορές ως «ζάχαρη γάλακτος» επειδή βρίσκεται φυσικά μόνο στο γάλα των θηλαστικών - συμπεριλαμβανομένων των αγελάδων, των κατσικιών και των ανθρώπων. Το γάλα από αγελάδες και κατσίκες χρησιμοποιείται για την παρασκευή τυριού και γιαουρτιού, αλλά δεν περιέχουν όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα την ίδια ποσότητα λακτόζης. Για παράδειγμα, τα σκληρά τυριά όπως το τσένταρ, η παρμεζάνα και το ελβετικό περιέχουν πολύ λίγη ή καθόλου λακτόζη, ενώ το γάλα, το παγωτό και το γιαούρτι περιέχουν υψηλότερες ποσότητες λακτόζης. Τα σκληρά τυριά έχουν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε λακτόζη λόγω της απομάκρυνσης του ορού γάλακτος (ένα υγρό διάλυμα λίπους, λακτόζης και πρωτεΐνης) κατά την παρασκευή τους καθώς και της συνεχιζόμενης διάσπασης της λακτόζης από βακτήρια κατά τη διαδικασία γήρανσης. Στη δυσανεξία στη λακτόζη, τα πεπτικά συμπτώματα προκαλούνται από δυσαπορρόφηση λακτόζης. Η δυσαπορρόφηση της λακτόζης είναι μια κατάσταση κατά την οποία το λεπτό έντερο σας δεν μπορεί να αφομοιώσει ή να διασπάσει όλη τη λακτόζη που τρώτε ή πίνετε.
-
Λακτόζη: πέψη και δυσανεξία
Η πέψη της λακτόζης συντελείται στο λεπτό έντερο με τη βοήθεια του ενζύμου που είναι γνωστό ως λακτάση. Η λακτάση διασπά τη λακτόζη στους μονοσακχαρίτες γαλακτόζη και γλυκόζη, γεγονός που τους καθιστά διαθέσιμους για απορρόφηση. Η γλυκόζη τελικά προσλαμβάνεται από τα κύτταρά μας με τη βοήθεια της ινσουλίνης. Η γαλακτόζη μεταφέρεται στο ήπαρ, όπου μετατρέπεται σε γλυκόζη για χρήση στην παραγωγή ενέργειας.
Λόγω της κρίσιμης διατροφής που παρέχει η λακτόζη στο μητρικό γάλα στα βρέφη, γεννιόμαστε με την ικανότητα να παράγουμε λακτάση. Μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις γεννιούνται βρέφη με ανεπάρκεια λακτάσης, μια κατάσταση που ονομάζεται συγγενής αλακτασία. Η βρεφική ηλικία είναι το στάδιο της ζωής όταν η παραγωγή λακτάσης είναι υψηλότερη. Μετά τον απογαλακτισμό, ωστόσο, η παραγωγή λακτάσης επιβραδύνεται γρήγορα και δραστικά και συνήθως μειώνεται καθώς γερνάμε. Αυτή η μείωση της παραγωγής λακτάσης μπορεί να οδηγήσει σε αδυναμία πέψης της λακτόζης αργότερα στη ζωή. Στην πραγματικότητα, η έρευνα έχει δείξει ότι περίπου τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού δεν παράγει αρκετή λακτάση για να αφομοιώσει επαρκώς τη λακτόζη.
Συνεπώς, η δυσανεξία στη λακτόζη είναι μια κατάσταση που πηγάζει από το ότι το σώμα δεν παράγει αρκετή λακτάση και έχει ως αποτέλεσμα την εκδήλωση σωματικών συμπτωμάτων όπως κοιλιακό φούσκωμα και κράμπες, διάρροια και αέρια. Η παραγωγή λακτάσης είναι μια βιολογική διαδικασία που καθορίζεται από το DNA μας. Ο επιπολασμός της δυσανεξίας στη λακτόζη είναι υψηλότερος μεταξύ εκείνων με καταγωγή από την Ανατολική Ασία και χαμηλότερος μεταξύ αυτών με καταγωγή από τη Βόρεια Ευρώπη.
Το να έχεις δυσανεξία στη λακτόζη δεν είναι το ίδιο με το να έχεις αλλεργία στο γάλα. Οι αλλεργικές αντιδράσεις στο γάλα είναι η αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος στις πρωτεΐνες (π.χ. ορός γάλακτος και καζεΐνη) στο γάλα. Η δυσανεξία στη λακτόζη πηγάζει από τη χαμηλή παραγωγή λακτάσης και έχει ως αποτέλεσμα φυσικές αποκρίσεις από το πεπτικό σύστημα. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε τη διαφορά μεταξύ μιας τροφικής αλλεργίας και μιας δυσανεξίας, επομένως μιλήστε με έναν εγκεκριμένο διαιτολόγο ή με τον πάροχο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας εάν εσείς ή το παιδί σας αντιμετωπίζετε συμπτώματα που σχετίζονται με το ένα από τα δύο.
-
Τι θα συμβεί αν αγνοήσω τη δυσανεξία στη λακτόζη;
Για όσους υποφέρουν, η αγνόηση των συμπτωμάτων μπορεί να οδηγήσει σε ενισχυμένα στομαχικά προβλήματα, χρόνια διάρροια και επιπλέον προβλήματα υγείας. Για παράδειγμα, η ανάπτυξη χρόνιας διάρροιας μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία, αφυδάτωση και νεφρική βλάβη, μεταξύ άλλων σοβαρών προβλημάτων υγείας.
-
Μπορώ να λαμβάνω λακτόζη, καθημερινά;
Ένας επαγγελματίας γιατρός συνήθως θα συμβουλεύσει μια χαμηλή δόση και θα την αυξήσει σταδιακά με την πάροδο του χρόνου, ενώ αξιολογεί την ικανότητα του ατόμου να ανέχεται τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Οι ειδικοί υγείας συνιστούν τη λήψη λακτάσης με την πρώτη μπουκιά ή γουλιά ενός γαλακτοκομικού προϊόντος. Οι άνθρωποι μπορούν να λαμβάνουν λακτάση καθημερινά με κάθε γεύμα και σνακ που περιέχει γαλακτοκομικά.
-
Γιατί εμφάνισα δυσανεξία στη λακτόζη, ξαφνικά;
Είναι δυνατόν να εμφανίσεις δυσανεξία στη λακτόζη ξαφνικά λόγω της νόσου του Crohn, της ελκώδους κολίτιδας, της κοιλιοκάκης, της διαβητικής εντεροπάθειας, ορισμένων φαρμάκων, χημειοθεραπείας, χειρουργικής επέμβασης, ακτινοθεραπείας, παρατεταμένης αποχής από γαλακτοκομικά που προκαλούν, γήρανση και άλλα.
-
Παίρνω βάρος εάν έχω δυσανεξία στη λακτόζη;
Μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το έντερό σου και να προκαλέσει συμπτώματα δυσφορίας, αλλά είναι απίθανο να είναι η αιτία αύξησης βάρους. Η επίλυση μιας δυσανεξίας πιθανότατα δεν θα βοηθήσει στην απώλεια σωματικού λίπους, αλλά μπορεί να σε βοηθήσει να αρχίσεις να αισθάνεσαι καλύτερα.
Τα αυγά προέρχονται από πτηνά, όπως κότες, πάπιες ή ορτύκια, τα οποία δεν είναι θηλαστικά και δεν παράγουν γάλα. Τα αυγά είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και περιλαμβάνουν πολλές απαραίτητες βιταμίνες και μέταλλα. Δεν περιέχουν λακτόζη, επομένως είναι ασφαλές να καταναλώνονται από άτομα με δυσανεξία στ λακτόζη, αν δεν πάσχουν από αλλεργία ή κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας, σχετικά.
-
Το ελληνικό γιαούρτι έχει λακτόζη;
Η απάντηση είναι ναι. Αλλά χάρη στη μοναδική σύστασή του, πολλά άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη μπορούν να το απολαύσουν. Λόγω των διεργασιών στραγγίσματος και ζύμωσης, το ελληνικό γιαούρτι έχει λιγότερη λακτόζη από το κανονικό γιαούρτι, το γάλα και ακόμη και το παγωτό.
-
Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν σταματήσουμε να τρώμε λακτόζη;
Μπορεί να αισθανθούμε λιγότερο φούσκωμα.
-
Η λακτόζη χειροτερεύει με την ηλικία;
Τα συμπτώματα της δυσανεξίας στη λακτόζη μπορεί να ξεκινήσουν κατά την παιδική ηλικία ή την εφηβεία και τείνουν να χειροτερεύουν με την ηλικία.
-
Μπορεί να θεραπευτεί η δυσανεξία στη λακτόζη;
Σε άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη που προκαλείται από μια υποκείμενη πάθηση, η θεραπεία της πάθησης μπορεί να αποκαταστήσει την ικανότητα του σώματος να αφομοιώσει τη λακτόζη, αν και αυτή η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει μήνες. Για άλλες αιτίες, το πάσχον άτομο μπορεί να αποφύγει την ενόχληση της δυσανεξίας στη λακτόζη ακολουθώντας μια δίαιτα χαμηλή σε λακτόζη.
