- Τι είναι η κετογονική διατροφή - Πως λειτουργεί;
Η κετογονική δίαιτα (ΚΔ) είναι ένα διαιτητικό πρότυπο που χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλή κατανάλωση λιπών, ικανοποιητική ποσότητα πρωτεΐνης και πολύ χαμηλή κατανάλωση υδατανθράκων. Όπως κατάλαβαίνουμε αποτελεί ένα διαιτητικό σχήμα που διαφέρει σημαντικά από την τυπική διατροφή του μέσου πληθυσμού.
Συγκεκριμένα, για να δούμε ποσοτικά την αναπαράσταση μακροθρεπτικών συστατικών, η ποσότητα των προσλαμβανόμενων υδατανθράκων κυμαίνεται στα 20-50 γρ., η πρωτεΐνη καλύπτει περίπου το 15% των αναγκών σε θερμίδες ενώ το αντίστοιχο ποσοστό που καλύπτεται από το λίπος αγγίζει το 70-80%. Τα παραπάνω γραμμάρια και ποσοστά δεν είναι στάνταρ και επιδέχονται μικρές διακυμάνσεις, ανάλογα την περίπτωση.
Το βασικό χαρακτηριστικό αυτής της διατροφής είναι ότι οδηγεί στην παραγωγή κετονών
- Τι είναι η Κέτωση;
Eίναι μία διαδικασία που παρατηρείται κυρίως σε περιόδους νηστείας και παρατεταμένης άσκησης, αλλά είναι επίσης συνάρτηση της τήρησης μιας δίαιτας πολύ χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες. Όλοι μας λίγο πολύ γνωρίζουμε πως συνήθως το σώμα μας μετατρέπει τους υδατάνθρακες που προσλαμβάνουμε από την τροφή σε γλυκόζη. Η γλυκόζη αποτελεί την πρώτη επιλογή καυσίμου για ενέργεια στο σώμα μας. Όταν, όμως, δεν υπάρχει αρκετή διαθέσιμη γλυκόζη στο σώμα, λόγω της αποφυγής υδατανθράκων, τότε το σώμα αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει μια εναλλακτική πηγή ενέργειας: τα λιπαρά οξέα μέσω του λίπους. Το ήπαρ αρχίζει να μετατρέπει τα λιπαρά οξέα σε ουσίες, τις κετόνες, τις οποίες ο οργανισμός μας θα χρησιμοποιήσει για να καλύψει τις ενεργειακές του ανάγκες αντικαθιστώντας με αυτό τον τρόπο την γλυκόζη. Όταν οι κετόνες έχουν συσσωρευτεί στο αίμα, τότε λέμε ότι έχουμε μπει σε κέτωση. Το πόσο γρήγορα θα μπει κάποιος σε κέτωση εξαρτάται από τον βαθμό αποκλεισμού των υδατανθράκων, το μέγεθος των αποθηκών σωματικού λίπους και τον μεταβολισμό ηρεμίας του ατόμου. Κοινά συμπτώματα που δείχνουν ότι κάποιος έχει μπει σε κατάσταση κέτωσης είναι η δίψα, η ξηροστομία, η συχνή ούρηση και η και μετά από 3-4 ημέρες συμπτώματα μειωμένης αίσθηση πείνας και όρεξης
Και γιατί χρειάζεται 3-4 ημέρες για να εμφανιστούν τα συμπτώματα; Σε πρώτο στάδιο, η ήδη αποθηκευμένη γλυκόζη στο σώμα με τη μορφή γλυκογόνου είναι διαθέσιμη για καύσιμο, αλλά μετά από τρεις έως τέσσερις ημέρες, αυτή εξαντλείται. Το αποθηκευμένο λίπος γίνεται τότε το πιο εύκολα διαθέσιμο καύσιμο και η διάσπασή του σε ελεύθερα λιπαρά οξέα παρέχει τις πρώτες ύλες για την παραγωγή κετονών στο ήπαρ.
- Τύποι KD
Υπάρχουν διάφορες εκδοχές του KD. Ωστόσο, εξετάσαμε μόνο τους ακόλουθους τύπους ΚΔ, οι οποίοι είναι περισσότερο διαθέσιμοι στην επιστημονική βιβλιογραφία.
- Κλασική ΚΔ
- Η τροποποιημένη δίαιτα Atkins (MAD)
- Κετογονική δίαιτα πλούσια σε μέσης αλύσου τριγλυκερίδια
- Κετογονική δίαιτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη
Όλοι οι τύποι κετογονικών διαιτών έχουν κοινό την παραγωγή κετονών καθώς και τον περιορισμό υδατανθράκων
Ωστόσο παρουσιάσουν διαφορές στην ποσότητα των υδατανθράκων στα πρωτόκολλά τους καθώς και την αναλογία λίπος-υδατάνθρακα
-
Επιλογές τροφίμων στην KD
Πάμε να δούμε πρακτικά λοιπόν τι συστήνεται. Η επιλογή των τροφίμων αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τα άτομα που ξεκινούν την ΚΔ. Η κατανάλωση τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες ελέγχεται αυστηρά και περιορίζεται κατά τη διάρκεια της,
ωστόσο, δεν πρόκειται για μια δίαιτα "χωρίς υδατάνθρακες".
-
Τι επιτρέπεται να τρώω στην Κετογονική Δίαιτα;
Η κετογονική δίαιτα βασίζεται σε πρωτεινούχες τροφές όπως το κρέας, ψάρια, θαλασσινά, αυγά, γαλακτοκομικά προϊόντα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, «καλά» λιπαρά, όπως το ελαιόλαδο, ελιές, το αβοκάντο, βούτυρο, ξηρούς καρπούς, βούτυρα ξηρών καρπών, σπόρους, αλλά και κάποια μη αμυλούχα λαχανικά
Ωστόσο η επιλογή των λιπαρών στη δίαιτα θα πρέπει να γίνει με πολύ προσεκτικό τρόπο καθώς θα πρέπει να δωθεί έμφαση στο είδος των λιπαρών που θα χρησιμοποιηθούν.
Πώς να τα ενσωματώσουμε στα γεύματά μας για να διατηρήσουμε την κέτωση;
Συνδυασμό πρωτείνης και καλών λιπαρών. Και κατόπιν συνεννόησης με τον διαιτώμενο, αποφασίζουμε ανάλογα με το πρόγραμμα του, το πότε θα ήθελε, σε ποιο γεύμα θα ήθελε να εντάξουμε τον υδατάνθρακα που έχει τη δυνατότητα να καταναλώσει
-
Τι πρέπει να προσέξω στην Κετογονική Δίαιτα
Για να μπορέσει ο οργανισμός μας να μεταβεί στη διαδικασία της κέτωσης το πρώτο και κυριότερο βήμα είναι να περιοριστούν αλλά και να αποκλειστούν οι υδατανθρακούχες τροφές από το καθημερινό μας διαιτολόγιο.
Περιορίζονται οι τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες, όπως είναι τα σιτηρά, τα όσπρια, τα περισσότερα φρούτα, τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε φυσικά ή πρόσθετα σάκχαρα, light προιόντα καθώς και κακής ποιότητας λιπαρά..
-
Οφέλη Κετογονικής δίαιτας
- Η κετογονική δίαιτα (ΚΔ) χρησιμοποιείται εδώ και πολύ καιρό ως μια καθιερωμένη μη φαρμακολογική θεραπευτική προσέγγιση για την διαχείρηση της επιληψίας σε παιδιά και ενήλικες που είναι φαρμακοανθεκτικοί.
- Γρήγορη απώλεια βάρους. οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στην αποβολή υγρών από το σώμα μας καθώς οι υδατάνθρακες, οι οποίοι συγκρατούν μεγάλες ποσότητες νερού καταναλώνονται πλέον σε πολύ μικρές ποσότητες. Επίσης Λόγω της κέτωσης που συμβαίνει μέσω της κετογονικής δίαιτας μείωνεται η όρεξη και το άτομο χορταίνει πιο «εύκολα» (αυτό θα συμβεί μετά τις πρώτες 2 εβδομάδες, οι οποίες θεωρούνται και κρίσιμες)
- Η κετογονική δίαιτα (ΚΔ) βοηθά στη γλυκαιμική ρύθμιση σε άτομα με ΣΔ2. Συγκεκριμένα επιφέρει μεγάλη μείωση της γλυκοζηλιωμένης αιμοσφαιρίνης και μικρότερη διακύμανση «σκαμπανεβάσματα» του σακχάρου μέσα στην ημέρα κάτι το οποίο θεωρείται αναπόφευκτο λόγω της πάρα πολύ μικρής κατανάλωσης ποσότητας υδατανθράκων
- Η κετογονική δίαιτα βοηθά στην αύξηση της «καλής» HDL χοληστερόλης και στην μείωση της «κακής» LDL. Επίσης, λόγω των χαμηλών υδατανθράκων, μελέτες δείχνουν ότι τα επίπεδα τριγλυκεριδίων του αίματος μειώνονται σημαντικά. Ωστόσο, τα διαθέσιμα δεδομένα είναι αντικρουόμενα καθώς σε άλλες μελέτες φαίνεται ότι η κετογονική δίαιτα οδηγεί σε αύξηση της LDL χοληστερόλης.
- Η κετογονική δίαιτα βοηθά στο Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ): Το ΣΠΩ είναι ενδοκρινική διαταραχή η οποία φαίνεται πως επηρεάζεται αρνητικά από δίαιτες υψηλών υδατανθράκων. Στοιχεία δείχνουν πως η κετογονική δίαιτα συμβάλλει στην απώλεια βάρους, στην ορμονική ισορροπία και βελτιώνει τα επίπεδα ινσουλίνης σε γυναίκες με ΣΠΩ
-
Αρνητικά κετογονικής δίαιτας
- Βραχυχρόνιες παρενέργειες της δίαιτας αυτής είναι: Ελλείψεις θρεπτικών συστατικών (βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, μέταλλα, και φυτικές ίνες είναι τα συστατικά τα οποία λείπουν κατά τη διάρκεια που το άτομο ακολουθεί την κετογονική δίαιτα). Τα θρεπτικά συστατικά αυτά ανήκουν κυρίως στα περιορισμένα-απαγορευμένα τρόφιμα αυτής της δίαιτας όπως τα προιόντα ολικής άλεσης, τα όσπρια και τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά.
- Απόρροια αυτών των ελλείψεων είναι τα συμπτώματα δυσκοιλιότητας, έντονου κοιλιακού πόνου, διάρροιας, χαμηλής ενέργειας, ζωντάνιας κατά τη διάρκεια της ημέρας, ζαλάδας, ναυτίας, κακοσμίας του στόματος, αλλά και της αφυδάτωσης (λόγω του ότι έχουμε μεγάλη απώλεια υγρών)!. Και της έλλειψης ηλεκτρολυτών όπως είναι το μαγνήσιο και κάλιο! Αν συμβεί κάτι τέτοιο σημαίνει ότι θα πρέπει να μειώσουμε τους υδατάνθρακες πιο σταδιακά για να έχουμε μια πιο ομαλή μετάβαση του οργανισμού στην αλλαγή κάλυψης των ενεργειακών του αναγκών από λίπος.
- Μακροχρόνιες παρενέργειες της δίαιτας αυτής είναι η αυξημένη πιθανότητα για δημιουργία πέτρας στα νεφρά, αύξηση ουρικού οξέως, καθώς και η αύξηση της LDL χοληστερόλης Σε ακραίες περιπτώσεις η κετογονική δίαιτα μπορεί να προκαλέσει κετοοξέωση. Στην κετοοξέωση ο οργανισμός παράγει πολλές περισσότερες κετόνες από αυτές που μπορεί να χρησιμοποιήσει με αποτέλεσμα το pH στο αίμα να πέφτει και να αποτελεί μία σοβαρή κατάσταση. Συνήθως στα υγιή άτομα αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα γιατί τυπικά παράγουν αρκετή ινσουλίνη, η οποία εμποδίζει τον σχηματισμό υπερβολικού αριθμού κετόνων. Η δίαιτα αυτή δεν ενδείκνυται για άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι.
9. Κετογονική δίαιτα ΚΑΙ απώλεια βάρους
Είπαμε και νωρίτερα πως όντως η
κετογονική δίαιτα μπορεί να
συμβάλλει στην
απώλεια βάρους και μαζί με την ανορεξιογόνο δράση των κετονών που παράγονται στο σώμα μας τα
αποτελέσματα μπορεί να είναι
εξαιρετικά. Ωστόσο θα πρέπει να πούμε πως η
κετογονική διατροφή δε θα πρέπει να ακολουθείται για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και έχει μία ημερομηνία λήξης κυρίως λόγω αυτών των αυστηρών περιορισμών της. Αν και οι κετογονικές δίαιτες είναι δημοφιλείς και οι ασθενείς δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον, η χρήση τους πρέπει να προσεγγίζεται με προσοχή. Υπάρχουν δεδομένα που δείχνουν εντυπωσιακή βραχυπρόθεσμη απώλεια βάρους, αλλά οι περισσότερες αναλύσεις δείχνουν ότι μακροπρόθεσμα, η αποτελεσματικότητά τους είναι παρόμοια με άλλες υποθερμιδικές δίαιτες. Τουλάχιστον ένα μέρος αυτού του αποτελέσματος μπορεί να οφείλεται στη δυσκολία της μακροπρόθεσμης προσκόλλησης σε ένα τόσο περιοριστικό διατροφικό πρότυπο. Επιπλέον, ένα μέρος του βάρους που χάνεται κατά την οξεία περίοδο ακολουθώντας μια κετογονική δίαιτα μπορεί να σχετίζεται με την απώλεια υγρών και όχι με την πραγματική απώλεια λίπους.
-
Να την υιοθετήσει κάποιος τελικά την κετογονική διατροφή;
Εφόσον:
- συζητήσετε τους στόχους σας με έναν επαγγελματία και πιστεύετε πως αυτό το διαιτητικό σχήμα σας ταιριάζει,
- έχει παρθεί το κατάλληλο ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό και είναι σχεδιασμένο από έναν επαγγελματία διαιτολόγο-διατροφολόγο μπορείτε να τη δοκιμάσετε!
Μεγάλη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα άτομα τα οποία αθλούνται εντατικά λόγω αυτής της μειωμένης ποσότητας υδατανθράκων και της αφυδάτωσης και έλλειψης ηλεκτρολυτών που αναφέραμε και νωρίτερα
Τα άτομα τα οποία δεν επιτρέπεται να ακολουθήσουν αυτό το διαιτητικό σχήμα είναι:
- τα παιδιά και οι έφηβοι
- έγκυες ή θηλάζουσες
- Άτομα με διατροφικές διαταραχές καθώς αποκλείονται κάποιες τροφές και ενοχοποιούνται
- Άτομα με νεφρική ή ηπατική νόσο
