Οι ημικρανίες είναι ένας μέτριος έως σοβαρός παλλόμενος πόνος στο κεφάλι (συνήθως στη μία πλευρά, αλλά μερικές φορές και στις δύο), που συχνά περιλαμβάνει ναυτία, ζάλη, μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα του προσώπου, διαταραχές της όρασης ή ευαισθησία στο φως, τον ήχο ή τη μυρωδιά. Μπορούν να συμβούν πολλές φορές την εβδομάδα. Κάθε άτομο μπορεί να έχει τον δικό του συνδυασμό συμπτωμάτων και μπορεί να αλλάζει από τη μια ημικρανία στην άλλη.
Οι κρίσεις ημικρανίας μπορεί να διαρκέσουν από ώρες έως μέρες και ο πόνος μπορεί να είναι τόσο δυνατός που παρεμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες του πάσχοντος ατόμου.
-
Προειδοποιητικές ενδείξεις
Για μερικούς ανθρώπους, ένα προειδοποιητικό σύμπτωμα, γνωστό ως αύρα, εμφανίζεται πριν ή μαζί με τον πονοκέφαλο. Μια αύρα μπορεί να περιλαμβάνει οπτικές διαταραχές, όπως λάμψεις φωτός ή “τυφλά σημεία”, άλλες διαταραχές, όπως μυρμήγκιασμα στη μία πλευρά του προσώπου ή σε ένα χέρι ή πόδι, ίσως και δυσκολία στην ομιλία.
-
Τι προκαλεί τις ημικρανίες;
Αν και κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα γιατί συμβαίνουν οι ημικρανίες, οι νεότερες θεραπείες στοχεύουν σε μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη που φαίνεται να συμβάλλει στις ημικρανίες. Οι ημικρανίες είναι πολύ πιο συχνές στις γυναίκες, γεγονός που υποδηλώνει ότι ορμόνες όπως τα οιστρογόνα μπορεί να παίζουν κάποιο ρόλο. Μια γενετική σύνδεση μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο, καθώς οι ημικρανίες φαίνεται να εμφανίζονται σε οικογένειες.
Εν τούτοις, οι ερευνητές συνεχίζουν να αναζητούν τη βασική αιτία της ημικρανίας.
”Δεν υπάρχει μεμονωμένη αιτία ημικρανίας.
Οι ημικρανίες έχουν διαφορετικά ερεθίσματα και είναι μοναδικές για κάθε άτομο. Για ορισμένους, ορισμένα τρόφιμα ή μυρωδιές, παραλείψεις γευμάτων, αλλαγές στον καιρό ή τη βαρομετρική πίεση, πολύς ή πολύ λίγος ύπνος, σωματική άσκηση και χαμηλό σάκχαρο στο αίμα μπορεί να οδηγήσουν σε ημικρανίες. Το άγχος μπορεί επίσης να προκαλέσει ημικρανίες, αλλά συχνά ο πόνος ξεκινά μετά την επίλυση του προβλήματος που μας προκαλεί στρες.”
-
Οι ημικρανίες θα βελτιωθούν με τον καιρό;
Τα καλά νέα είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με ημικρανίες έχουν λιγότερους πονοκεφάλους καθώς μεγαλώνουν. Αλλά αυτό δεν είναι εγγυημένο, γι' αυτό ο γιατρός σας πιθανότατα θα συστήσει θεραπεία σε νεότερη ηλικία αντί να περιμένει να μεγαλώσετε.
“Αν και τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες έχουν ημικρανίες, τρεις φορές περισσότερες γυναίκες από ό,τι οι άνδρες τις εμφανίζουν. Συχνά, οι πονοκέφαλοι ξεκινούν όταν ένα κορίτσι έχει την πρώτη του περίοδο και είναι πιο συνηθισμένοι κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας. Οι ορμόνες μπορούν επίσης να παίξουν ρόλο στις ημικρανίες στους άνδρες.”
-
Οι ημικρανίες βλάπτουν τον εγκέφαλό μου;
Όχι. Οι πονοκέφαλοι ημικρανίας δεν προκαλούν καμία βλάβη στον εγκέφαλο ή το κεφάλι σας, ακόμη και όταν είναι σοβαροί.
- Ποια είναι η καλύτερη θεραπεία για τις ημικρανίες;
Ευτυχώς, υπάρχουν πολλά διαθέσιμα φάρμακα για τη θεραπεία του πονοκεφάλου. Αλλά ενώ κάθε φάρμακο είναι κατάλληλο για κάποιον, αυτός/ή μπορεί να μην είστε εσείς. Ο γιατρός σας μπορεί να σας ζητήσει να δοκιμάσετε πολλά διαφορετικά φάρμακα για να βρείτε το κατάλληλο για την περίπτωσή σας.
-
Τα παιδιά παθαίνουν επίσης ημικρανίες.
Ένα στα 10 παιδιά ζει με ημικρανίες. Τα παιδιά μπορεί να έχουν έντονο πόνο ημικρανίας, ειδικά εάν ο ένας ή και οι δύο γονείς τους έχουν ημικρανίες. Ωστόσο, τα συμπτώματα των παιδιών μπορεί να διαφέρουν από τα συμπτώματα των ενηλίκων.
Για παράδειγμα, ο πόνος τους μπορεί να είναι σταθερός (δεν σφύζει) και στις δύο πλευρές του κεφαλιού, συχνά πάνω από τα μάτια. Τα παιδιά συνήθως εμφανίζουν ναυτία, έμετο και ευαισθησία στο φως και τον ήχο. Μπορεί επίσης να έχουν δυσκολία στην εστίαση, θολή όραση και ζάλη ή ζάλη.
“Τα παιδιά κάτω των 10 ετών μπορεί να έχουν κοιλιακό άλγος ή συνεχή ναυτία και έμετο για δύο ή τρεις ημέρες. Μπορεί επίσης να έχουν (ραιβόκρανο), το γύρισμα του κεφαλιού προς τη μία πλευρά”.
Οι ημικρανίες συνήθως ξεκινούν στην εφηβεία για την πλειονότητα των ανθρώπων που τις παρουσιάζουν και συνήθως επιβραδύνονται ή σταματούν καθώς μεγαλώνουν, ειδικά εάν οι ορμόνες είναι οι ορμόνες. Ωστόσο, λέει ο Δρ Τζέι, είχε ασθενείς ηλικίας 60 ετών και άνω που είχαν ημικρανίες για πρώτη φορά.
Οι λιγότερο συνηθισμένοι τύποι ημικρανίας μπορεί να προκαλέσουν ασυνήθιστα συμπτώματα.
Μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν ημικρανία αμφιβληστροειδούς, η οποία μπορεί να προκαλέσει προσωρινή τύφλωση στο ένα μάτι.
Τα άτομα με ημιπληγικές ημικρανίες μπορεί να εμφανίσουν προσωρινή αδυναμία στη μία πλευρά του σώματος ή σε μία άρθρωση. Η αδυναμία μπορεί να συνοδεύεται από οπτικές διαταραχές και δυσκολία στην ομιλία.
Μια ημικρανία με αύρα εγκεφαλικού στελέχους περιλαμβάνει τυπικά συμπτώματα αύρας, όπως προβλήματα όρασης, μαζί με ίλιγγο, εμβοές, μπερδεμένη ομιλία και ασταθείς κινήσεις. Είναι ο μόνος τύπος ημικρανίας που σχετίζεται με απώλεια συνείδησης.
Θεραπεία της ημικρανίας/ Αντιμετώπιση
- Για τη θεραπεία της ημικρανίας στην οξεία φάση (συμπτωματική ή οξεία θεραπεία):
υπάρχουν ειδικά φάρμακα που χορηγούνται τη στιγμή της κρίσης και λέγονται τριπτάνες. Οι τριπτάνες δεν είναι αναλγητικά φάρμακα, αλλά χρησιμοποιούνται αποκλειστικά στη θεραπεία της ημικρανικής κρίσης και αποτελούν διαγνωστικό κριτήριο (δηλαδή αν ένας πονοκέφαλος περνά με τριπτάνη, τότε είναι ημικρανία).
- Εκτός από τις τριπτάνες και τα απλά αναλγητικά είναι συνχά αποτελεσματικά όταν οι κρίσεις ημικρανίας δεν είναι έντονες (ασπιρίνη και παρακεταμόλη) σε δόση 1g από το στόμα. Τα αντιφλεγμονώδη, η ναπροξένη, ιβουπροφαίνη,δικλοφενάκη και νιμεσουλίδη επίσης χρησιμοποιούνται στη συμπτωματική θεραπεία της ημικρανίας. Όταν οι κρίσεις είναι συχνές, δηλαδή περισσότερες από 2-3 ημέρες με κεφαλαλγία ανά μήνα, τότε απαιτείται προφυλακτική αγωγή, με λήψη ενός φαρμάκου μία με τρεις φορές καθημερινά, ώστε να αραιώσουν οι κρίσεις.
- Αντίθετα με τις τριπτάνες, τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την προφύλαξη δεν είναι ειδικά στοχευμένες για την ημικρανία θεραπείες, αλλά κατατάσσονται στα λεγόμενα «νευροτροποποιητικά». Πρόκειται για αντι-καταθλιπτικά, αντι-υπερτασικά και αντι-επιληπτικά φάρμακα που έχουν δείξει αποτελεσματικότητα και στην ημικρανία. Παρόλα αυτά όμως δεν είναι εύκολο οι ασθενείς να συμμορφωθούν με τη λήψη αυτών των σκευασμάτων κυρίως εξαιτίας των ανεπιθύμητων ενεργειών και της συχνής δοσολογίας τους. Ωστόσο, τα φάρμακα αυτά όταν χορηγούνται με σωστό τρόπο βελτιώνουν πολύ τις κρίσεις ημικρανίας και την ποιότητα ζωής των ημικρανικών ασθενών.
- Για τη χρόνια ημικρανία επιπλεόν χορηγείται η τοξίνη αλλαντίασης (Βotox®) σε 3μηνες συνεδρίες και σε δόση 150-190 μονάδων, δύο φυαλίδια δηλαδή.
Επίσης, η εργοταμίνη χορηγείται σε περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται στα συνήθη αναλγητικά. Δρα στον μηχανισμό της ημικρανικής κρίσης, προκαλώντας αγγειοσύσπαση και αποτρέπει έτσι τον πόνο. Tα πρόδρομα όμως συμπτώματα της ημικρανίας, όπως π.χ. οι οπτικές διαταραχές και ο έμετος, δεν επηρεάζονται και μπορεί μάλιστα να επιδεινωθούν, γι αυτό μπορεί να χορηγηθεί ταυτόχρονα αντιεμετικό φάρμακο. Είναι αποτελεσματική όταν χορηγείται στη φάση των πρόδρομων συμπτωμάτων ή το αργότερο κατά την έναρξη του πόνου. H επαναλαμβανόμενη χορήγησή της μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα εργοτισμού σε ορισμένους ασθενείς. Δεν πρέπει να χορηγείται περισσότερο από δύο φορές την εβδομάδα και δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται για την προφυλακτική αντιμετώπιση της ημικρανίας.
H προφυλακτική θεραπεία της ημικρανίας εφαρμόζεται όταν οι κρίσεις είναι συχνές και είναι αποτελεσματική στο μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών. Δεν συνιστάται προφυλακτική θεραπεία όταν οι κρίσεις εμφανίζονται μια φορά τον μήνα ή αραιότερα. Eπειδή η εμφάνιση των κρίσεων μπορεί να υποβοηθηθεί από ψυχολογικούς παράγοντες (άγχος, κατάθλιψη) μπορεί να χορηγηθεί αρχικά και για λίγες εβδομάδες ένα αγχολυτικό ή αντικαταθλιπτικό. Για την προφυλακτική θεραπεία μπορούν να χορηγηθούν πιζοτιφένιο, προπρανολόλη, μετοπρολόλη, διυδροεργοταμίνη, διυδροεργοκρυπτίνη, κινναριζίνη, φλουναριζίνη και τοπιραμάτη.
“Το μέλλον” της ημικρανίας
Το μέλλον της ημικρανίας φαίνεται να αλλάζει σημαντικά με την έλευση της πρώτης στοχευμένης προφυλακτικής θεραπείας. Τα φάρμακα αυτά ονομάζονται «μονοκλωνικά αντισώματα εναντίον του CGRP» και αναμένεται να αλλάξουν εντελώς τη ζωή των ημικρανικών ασθενών, κυρίως λόγω της ασφάλειάς τους. Ανταγωνίζονται ένα ειδικό νευροπεπτίδιο, το CGRP, το οποίο πλημμυρίζει τον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια μιας ημικρανικής κρίσης και την επιδεινώνει. Απενεργοποιώντας το CGRP, η ημικρανία υποχωρεί. Στις κλινικές μελέτες που διεξάγονται στην Ευρώπη και την Αμερική (αλλά και στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο) δεν έχουν παρατηρηθεί ανεπιθύμητες ενέργειες, ενώ σε ένα ποσοστό ασθενών (5-10%) οι κρίσεις της ημικρανίας εξαφανίζονται πλήρως. Τα μονοκλωνικά αντισώματα χορηγούνται υποδορίως τα περισσότερα και ένα ενδοφλεβίως (δοκιμάζονται σε κλινικές μελέτες συνολικά τέσσερα αντισώματα). Ο ασθενής θα πρέπει να κάνει μια υποδόρια ένεση κάθε 30 ημέρες μόνος του και οι ημικρανίες του θα μειώνονται σημαντικά, ίσως και να εξαφανίζονται. Τα φάρμακα αυτά έχουν ακόμα ένα πλεονέκτημα: Εκτός από την απόλυτη εξειδίκευση και την υψηλή ασφάλεια, ο τρόπος χορήγησης είναι ιδιαίτερα ελκυστικός σε σχέση με τα υπάρχοντα φάρμακα, που χορηγούνται δύο ή τρεις φορές την ημέρα, κάθε μέρα, για χρόνια – αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι ημικρανικοί ασθενείς δεν τηρούν σωστά την προφυλακτική τους αγωγή, επειδή κάποια στιγμή συνήθως τους κουράζει η συνεχής λήψη φαρμάκων.Τέτοιες κλινικές μελέτες με δύο μονοκλωνικά αντισώματα, γίνονται στο Αιγινήτειο νοσοκομείο.
Οι νέες αυτές θεραπείες, σε συνδυασμό με τις θεραπείες νευροδιέγερσης, αναμένεται να αλλάξουν εντελώς την καθημερινότητα των ανθρώπων που υποφέρουν από ημικρανίες.
