Δωρεάν αποστολή για παραγγελίες άνω των 49.00€
Η βιταμίνη Κ2 εμπλέκεται στην πήξη του αίματος, στην υγεία της καρδιάς και στην υγεία των οστών. Εν τούτοις μπορεί να μην καταναλώνεις συχνά τρόφιμα που περιέχουν βιταμίνη Κ2, ακολουθώντας έτσι την τυπική, δυτική διατροφή. Πολλοί μάλιστα άνθρωποι, δεν έχουν ακούσει ποτέ για τη βιταμίνη Κ2.
Αυτή η βιταμίνη βρίσκεται σε λιγότερα τρόφιμα από την Κ1 και κυρίως σε ζωϊκά τρόφιμα, όπως το μοσχαρίσιο συκώτι και το τυρί, ενώ η Κ1 εντοπίζεται μάλλον σε φυτικές τροφές. Ωστόσο, αυτό το ισχυρό θρεπτικό συστατικό παίζει ουσιαστικό ρόλο σε πολλές πτυχές της υγείας. Μάλιστα, ορισμένοι πιστεύουν ότι η βιταμίνη Κ2 μπορεί να είναι ο κρίκος που λείπει μεταξύ της διατροφής και πολλών χρόνιων ασθενειών.
Η βιταμίνη Κ ανακαλύφθηκε το 1929 ως απαραίτητη θρεπτική ουσία για την πήξη του αίματος. Η αρχική ανακάλυψη αναφέρθηκε σε ένα γερμανικό επιστημονικό περιοδικό, όπου ονομαζόταν «Koagulationsvitamin». Από εκεί προέρχεται το Κ στη βιταμίνη Κ (1).
Υπάρχουν δύο κύριες μορφές βιταμίνης Κ: Βιταμίνη Κ1 (φυλλοκινόνη), που βρίσκεται στις φυτικές τροφές όπως τα φυλλώδη χόρτα και Βιταμίνη Κ2 (μενακινόνη), που βρίσκεται σε ζωικές τροφές και τρόφιμα τα οποία έχουν υποστεί ζύμωση. Η βιταμίνη Κ2 μπορεί να χωριστεί σε πολλούς διαφορετικούς υποτύπους. Οι σημαντικότεροι είναι οι MK-4 και MK-7.
Η βιταμίνη Κ ενεργοποιεί πρωτεΐνες που παίζουν ρόλο στην πήξη του αίματος, στο μεταβολισμό του ασβεστίου και στην υγεία της καρδιάς. Μία από τις πιο σημαντικές λειτουργίες της είναι να ρυθμίζει την εναπόθεση ασβεστίου στον οργανισμό. Με άλλα λόγια, προάγει την ασβεστοποίηση των οστών και αποτρέπει την ασβεστοποίηση των αιμοφόρων αγγείων και των νεφρών. Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι οι ρόλοι των βιταμινών Κ1 και Κ2 είναι αρκετά διαφορετικοί και πολλοί πιστεύουν ότι θα πρέπει να ταξινομηθούν συνολικά, ως ξεχωριστά θρεπτικά συστατικά. Ωστόσο, χρειάζονται περισσότερες ανθρώπινες μελέτες για να γίνουν πλήρως κατανοητές οι λειτουργικές διαφορές μεταξύ των βιταμινών Κ1 και Κ2. Η βιταμίνη Κ έχει πολύ χαμηλή πιθανότητα τοξικότητας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν υπάρχει επισήμως καθορισμένο ανεκτό ανώτατο επίπεδο πρόσληψης (UL) για τη βιταμίνη Κ. Δεν υπάρχει γνωστή τοξικότητα για τη βιταμίνη Κ1 ή Κ2 από τα τρόφιμα, ή τα συμπληρώματα.
Τα άτομα που λαμβάνουν φάρμακα για την αραίωση του αίματος, όπως η Βαρφαρίνη, συμβουλεύονται να διατηρούν σταθερή την πρόσληψη βιταμίνης Κ και να αποφεύγουν μεγάλες ποσότητες τροφών πλούσιων σε βιταμίνη Κ, ή μεγάλες διακυμάνσεις στην πρόσληψή της.
Αυτό συμβαίνει επειδή οι ξαφνικές αυξήσεις της βιταμίνης Κ μπορεί να αλληλεπιδράσουν με το φάρμακο, οδηγώντας έτσι σε αυξημένη ή μειωμένη πήξη του αίματος.
Η συσσώρευση ασβεστίου στις αρτηρίες γύρω από την καρδιά είναι ένας τεράστιος παράγοντας κινδύνου για καρδιακές παθήσεις. Οτιδήποτε μπορεί να μειώσει αυτή τη συσσώρευση ασβεστίου μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη καρδιακών παθήσεων. Η βιταμίνη Κ λοιπόν πιστεύεται ότι βοηθάει αποτρέποντας την εναπόθεση ασβεστίου στις αρτηρίες. Σε μια έγκυρη μελέτη του 2019, η αυξημένη διατροφική πρόσληψη είτε της βιταμίνης Κ1 είτε της Κ2 συνδέθηκε με μέτρια μειωμένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου, αν και όχι με την εξ αυτής θνησιμότητα. Μια ανασκόπηση έρευνας του 2020, αναφορικά με τη συσχέτιση της διατροφικής βιταμίνης Κ και των κινδύνων στεφανιαίας νόσου σε ενήλικες, βρήκε χαμηλότερο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου με τη λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης Κ. Η ανασκόπηση αυτή σημείωσε ότι το Κ2 έδειξε τα περισσότερα υποσχόμενα αποτελέσματα, ενώ ανέφερε επίσης ότι μεγάλο μέρος της Κ1 μετατρέπεται σε Κ2 μέσα στο σώμα . Ωστόσο, οι μελέτες αυτές ήταν μελέτες παρατήρησης, οι οποίες δεν μπορούν να αποδείξουν πέραν πάσης αμφιβολίας την σχέση αιτίας και αποτελέσματος. Απαιτούνται επομένως μακροχρόνιες ελεγχόμενες δοκιμές για τη σχέση βιταμίνης Κ2 με τις καρδιακές παθήσεις. Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχει ένας εξαιρετικά πειστικός βιολογικός μηχανισμός για την αποτελεσματικότητά της και θετικές συσχετίσεις της με την υγεία της καρδιάς.
Η οστεοπόρωση είναι ένα κοινό πρόβλημα υγείας, κυρίως στις δυτικές χώρες. Παρατηρείται ιδιαίτερα σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, αυξάνει δε έντονα τον κίνδυνο καταγμάτων. Όπως ήδη αναφέρθηκε η βιταμίνη Κ2 παίζει κεντρικό ρόλο στο μεταβολισμό του ασβεστίου, του κύριου ορυκτού που βρίσκεται στα οστά και τα δόντια. Η βιταμίνη Κ2 ενεργοποιεί τις δεσμευτικές δράσεις ασβεστίου δύο πρωτεϊνών - της πρωτεΐνης GLA μήτρας και της οστεοκαλσίνης, που βοηθούν στην οικοδόμηση και διατήρηση των οστών. Είναι ενδιαφέρον ότι υπάρχουν επίσης σημαντικά στοιχεία από ελεγχόμενες μελέτες ότι το K2 μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη για την υγεία των οστών. Μια ανάλυση 16 μελετών σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες διαπίστωσε ότι όσες έπαιρναν συμπληρώματα βιταμίνης Κ2 είχαν θετική επίδραση στην ανοργανοποίηση των οστών και αυξημένη αντοχή των οστών. Μια παλαιότερη μελέτη του 2006, σε Γιαπωνέζες, παρατήρησε παρόμοια οφέλη, αν και χρησιμοποιήθηκαν πολύ υψηλές δόσεις σε αυτές τις περιπτώσεις. Επτά από αυτές τις δοκιμές, που έλαβαν υπόψη τα κατάγματα, διαπίστωσαν ότι η βιταμίνη Κ2 μείωσε τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης κατά 60%, τα κατάγματα του ισχίου κατά 77% και όλα τα μη σπονδυλικά κατάγματα κατά 81%. Σύμφωνα με αυτά τα ευρήματα, τα συμπληρώματα βιταμίνης Κ συνιστώνται πλέον επισήμως για την πρόληψη και τη θεραπεία της οστεοπόρωσης στην Ιαπωνία.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η βιταμίνη Κ2 μπορεί να επηρεάσει την υγεία των δοντιών. Μια ανασκόπηση του 2023 σε 4965 ηλικιωμένους κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η τακτική λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης Κ σε συνδυασμό με μέτρια πρόσληψη φυτικών ινών ήταν αποτελεσματική στην πρόληψη της απώλειας δοντιών από περιοδοντική νόσο, ιδιαίτερα στους άνδρες. Με βάση μελέτες σε ζώα και τον ρόλο που παίζει η βιταμίνη Κ2 στον μεταβολισμό των οστών, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι αυτή η θρεπτική ουσία επηρεάζει και την οδοντική υγεία. Μία από τις κύριες πρωτεΐνες που ρυθμίζουν την υγεία των δοντιών είναι η οστεοκαλσίνη — η ίδια πρωτεΐνη που είναι κρίσιμη για τον μεταβολισμό των οστών και ενεργοποιείται από τη βιταμίνη αυτή. Η οστεοκαλσίνη ενεργοποιεί έναν μηχανισμό που διεγείρει την ανάπτυξη νέου οστού και νέας οδοντίνης, η οποία είναι ο ασβεστοποιημένος ιστός κάτω από το σμάλτο των δοντιών σας. Οι βιταμίνες Α και D πιστεύεται επίσης ότι παίζουν σημαντικό ρόλο, λειτουργώντας μαζί με τη βιταμίνη Κ2.
Ο καρκίνος είναι συχνή αιτία θανάτου στις δυτικές χώρες. Παρόλο που η σύγχρονη ιατρική έχει βρει πολλούς τρόπους θεραπείας, τα κρούσματα καρκίνου εξακολουθούν να αυξάνονται. Επομένως, η εύρεση αποτελεσματικών στρατηγικών πρόληψης είναι υψίστης σημασίας. Είναι ενδιαφέρον ότι αρκετές μελέτες έχουν γίνει για την σχέση της βιταμίνη Κ2 και ορισμένους τύπους καρκίνου.Δύο παλαιότερες κλινικές μελέτες υποδηλώνουν ότι η βιταμίνη Κ2 μειώνει την υποτροπή του καρκίνου του ήπατος και αυξάνει τους χρόνους επιβίωσης. Ωστόσο, άλλες μελέτες συνδέουν την υπερβολική πρόσληψη με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Απαιτούνται προφανώς περισσότερες μελέτες υψηλής ποιότητας και εγκυρότητας προτού γίνουν κάποιοι αξιόπιστοι ισχυρισμοί.
Αρκετά ευρέως διαθέσιμα τρόφιμα είναι πλούσιες πηγές βιταμίνης Κ1, όμως η βιταμίνη Κ2 είναι λιγότερο συχνή. Το σώμα μας μπορεί εν μέρει να μετατρέψει τη βιταμίνη Κ1 σε Κ2. Αυτό είναι χρήσιμο επειδή η ποσότητα της βιταμίνης Κ1 σε μια τυπική δίαιτα είναι εννέα φορές μεγαλύτερη από αυτήν της βιταμίνης Κ2. Ωστόσο, μόνο το 10-15% της λαμβανόμενης βιταμίνης Κ1 απορροφάται από τον πεπτικό σωλήνα, επομένως η πραγματική απορροφούμενη Κ1 αποτελεί περίπου το 50% της συνολικής βιταμίνης Κ στη διατροφή. Τα τρέχοντα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι η διαδικασία μετατροπής είναι μάλλον αναποτελεσματική. Έτσι, θα ωφεληθείτε πολύ περισσότερο από την άμεση κατανάλωση βιταμίνης Κ2.
Οι πλούσιες ζωικές πηγές περιλαμβάνουν γαλακτοκομικά προϊόντα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, από αγελάδες που τρέφονται με χόρτο και κρόκους αυγών, καθώς και προϊόντα από συκώτι και άλλα όργανα. Η βιταμίνη Κ είναι λιποδιαλυτή, πράγμα που σημαίνει ότι τα χαμηλά λιπαρά και τα άπαχα ζωικά προϊόντα δεν περιέχουν σημαντικά ποσοστά από αυτήν. Τα ζωικά τρόφιμα περιέχουν τον υποτύπο MK-4, ενώ τα τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση όπως το ξινολάχανο, το νάτο και το miso περιέχουν περισσότερους από τους μεγαλύτερους υποτύπους, MK-5 έως MK-14 (24). Η λήψη συμπληρωμάτων είναι μια έγκυρη εναλλακτική λύση.
Αν και αυτό πρέπει να μελετηθεί λεπτομερέστερα, η τρέχουσα έρευνα για τη βιταμίνη Κ2 και την υγεία είναι πολλά υποσχόμενη. Στην πραγματικότητα, μπορεί να έχει δυνητικά σωτήριες συνέπειες για πολλούς ανθρώπους.
Άρης Πασχαλίδης, Φαρμακοποιός MSc
