Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη γιορτάζεται στις 14 Νοεμβρίου, την ημέρα γενεθλίων του Sir Frederick Banting, που μαζί με τον Charles Best ανακάλυψε την ινσουλίνη το 1922. Η ημέρα αυτή αποσκοπεί στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τον διαβήτη ως παγκόσμιο ζήτημα υγείας, προωθώντας δράσεις για την πρόληψη, τη διάγνωση και τη διαχείρισή του. Το φετινό θέμα, «Γκρεμίζοντας Εμπόδια, Ενώνοντας Χάσματα», τονίζει την ανάγκη για ίση πρόσβαση όλων σε προσιτή και ποιοτική φροντίδα για τον διαβήτη. Η καμπάνια συμβολίζεται από τον μπλε κύκλο, που αντιπροσωπεύει την ενότητα της παγκόσμιας κοινότητας του διαβήτη.
Επιδημιολογία του Διαβήτη
Ο διαβήτης αποτελεί μια παγκόσμια επιδημία που διαρκώς αυξάνεται. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, 537 εκατομμύρια ενήλικες ηλικίας 20-79 ετών – περίπου 1 στους 10 ανθρώπους παγκοσμίως – ζουν με διαβήτη. Το νούμερο αυτό αναμένεται να αυξηθεί σε 643 εκατομμύρια έως το 2030 και σε 783 εκατομμύρια έως το 2045.
Τι Είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης;
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια πάθηση που προκαλείται όταν το πάγκρεας δεν παράγει επαρκή ποσότητα ινσουλίνης ή όταν το σώμα δεν μπορεί να αξιοποιήσει σωστά την ινσουλίνη που παράγεται.
Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από το πάγκρεας και επιτρέπει στα κύτταρα να απορροφούν τη γλυκόζη από το αίμα, χρησιμοποιώντας την ως πηγή ενέργειας. Η έλλειψη παραγωγής ινσουλίνης, η ακατάλληλη δράση της ινσουλίνης ή και τα δύο, έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα (υπεργλυκαιμία).
Οι βασικοί τύποι διαβήτη είναι οι εξής:
- Διαβήτης Τύπου 1: Σε αυτή την περίπτωση ο οργανισμός δεν παράγει καθόλου ινσουλίνη και οι ασθενείς είναι ινσουλινοεξαρτώμενοι.
- Διαβήτης Τύπου 2: Σχετίζεται κυρίως με τη διατροφή και τον τρόπο ζωής και είναι η πιο κοινή μορφή διαβήτη. Τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 παράγουν πολύ μικρές ποσότητες ινσουλίνες και συνήθως απαιτείται φαρμακευτική αγωγή και πιο σπάνια ινσουλίνη.
- Διαβήτης Κύησης: Εμφανίζεται κατά την εγκυμοσύνη και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 στο μέλλον.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του Διαβήτη;
Διαβήτης Τύπου 1: Οι γενετικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση του διαβήτη τύπου 1.
Διαβήτης Τύπου 2:
- Γενετικοί παράγοντες: Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης.
- Ηλικία: Ο κίνδυνος αυξάνεται μετά την ηλικία των 45 ετών.
- Παχυσαρκία ή υπερβολικό βάρος: Η αύξηση του σωματικού βάρους, ιδιαίτερα του κοιλιακού λίπους, αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου.
- Έλλειψη σωματικής άσκησης: Η καθιστική ζωή αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
- Υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση): Άτομα με υπέρταση διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
- Υψηλά επίπεδα χοληστερόλης ή τριγλυκεριδίων: Τα αυξημένα επίπεδα τους συνδέονται με την ανάπτυξη διαβήτη.
- Προδιαβήτης: Αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μπορεί να οδηγήσουν σε διαβήτη τύπου 2.
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS): Οι γυναίκες με αυτό το σύνδρομο διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
- Κάπνισμα: Το κάπνισμα συμβάλλει στην ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2, επηρεάζοντας την αντίσταση στην ινσουλίνη.
Διατροφικές Συστάσεις για τη Διαχείριση του Διαβήτη:
- Σωστός καταμερισμός υδατανθράκων μέσα στα γεύματα: Η ισορροπημένη κατανομή υδατανθράκων βοηθά στη σταθεροποίηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.
- Επιλογή σύνθετων υδατανθράκων: Οι σύνθετοι υδατάνθρακες, όπως τρόφιμα ολικής άλεσης, παρέχουν σταθερή ενέργεια και αποτρέπουν τις απότομες αυξήσεις της γλυκόζης.
- Αύξηση κατανάλωσης των φυτικών ινών: Οι φυτικές ίνες συμβάλλουν στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου.
- Κατανάλωση καλών λιπαρών: Τα μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά, όπως αυτά που περιέχονται στο ελαιόλαδο και τους ξηρούς καρπούς, βοηθούν στη διατήρηση χαμηλών επιπέδων σακχάρου στο αίμα.
- Επιλογή καλών πρωτεϊνών στα γεύματα: Προτιμήστε άπαχες πρωτεΐνες, όπως για παράδειγμα ψάρι, αυγό ή κοτόπουλο. Η κατανάλωση πρωτεϊνών μπορεί να βοηθήσει στη σταθεροποίηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, καθώς η πέψη τους είναι πιο αργή σε σχέση με τους υδατάνθρακες, αποφεύγοντας απότομες αυξήσεις του σακχάρου.
- Περιορισμός επεξεργασμένων τροφίμων: Η μείωση των επεξεργασμένων τροφίμων βοηθά στην αποφυγή της υπερκατανάλωσης ζάχαρης και αλατιού.
- Αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος: Το αλκοόλ και το κάπνισμα μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του σώματος να ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου και να προκαλέσει υπογλυκαιμία ή υπεργλυκαιμία.
Επιπλέον, η διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της διαχείρισης του διαβήτη, βοηθώντας στην καλύτερη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου και στην ελαχιστοποίηση των επιπλοκών που σχετίζονται με την πάθηση.
Ο Ρόλος της Άσκησης στη Διαχείριση του Διαβήτη
Η σωματική δραστηριότητα είναι σημαντική για τα άτομα με διαβήτη, καθώς βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και ενισχύει την καρδιοαγγειακή υγεία. Ακόμα και ήπια άσκηση, όπως το περπάτημα, μπορεί να συνεισφέρει στη σταθεροποίηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και στην ενίσχυση της ευεξίας.
Η Σημασία της Διατροφικής Καθοδήγησης
Η διατροφή είναι πολύ σημαντική για τη διαχείριση του διαβήτη, καθώς κάθε οργανισμός έχει διαφορετικές ανάγκες. Ένας πιστοποιημένος διαιτολόγος μπορεί να σας βοηθήσει να δημιουργήσετε ένα διατροφικό πρόγραμμα που να ταιριάζει στις προσωπικές σας ανάγκες και προτιμήσεις.
Πηγές:
- International Diabetes Federation (IDF). (2021). IDF Diabetes Atlas, 10th Edition. Ανακτήθηκε από: https://diabetesatlas.org/
- World Health Organization (WHO). (2020). Diabetes Fact Sheet. Ανακτήθηκε από: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes
- American Diabetes Association (ADA). (2022). Standards of Medical Care in Diabetes—2022. Diabetes Care, 45(Supplement_1): S1-S264.
- Mayo Clinic. (2021). Diabetes Prevention: How to Prevent Type 2 Diabetes. Ανακτήθηκε από: https://www.mayoclinic.org/
- Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία. (2022). Οδηγίες για τη Διαχείριση του Διαβήτη. Ανακτήθηκε από: https://www.ede.gr/
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2021). National Diabetes Statistics Report. Ανακτήθηκε από: https://www.cdc.gov/
- Harvard T.H. Chan School of Public Health. (2020). The Nutrition Source: Preventing Diabetes. Ανακτήθηκε από: https://www.hsph.harvard.edu/
Συχνές Ερωτήσεις για τον Διαβήτη
• Τι είναι ο διαβήτης;
Χρόνια πάθηση όπου τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι αυξημένα λόγω προβλημάτων με την ινσουλίνη.
• Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα;
Συχνουρία, δίψα, κόπωση, πείνα και θολή όραση.
• Πώς αντιμετωπίζεται ο διαβήτης;
Με σωστή διατροφή, άσκηση, φαρμακευτική αγωγή και παρακολούθηση σακχάρου.
