Πρόσφατα, η κλιματική κρίση με ό,τι αυτή συνεπάγεται, γίνεται όλο και πιο εμφανής στην καθημερινότητά μας. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, βιώσαμε ένα χειμώνα που θύμιζε εν πολλοίς καλοκαίρι και τώρα ζούμε τις πρώτες ημέρες του καλοκαιριού με αφόρητη, πολλές φορές, ζέστη.
Μιλάμε δηλαδή για κύματα καύσωνα, που κάθε άλλο παρά διασκεδαστικά είναι. Όταν μάλιστα αυτή η υπερβολική ζέστη συνδυάζεται με υγρασία, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι εξαιρετικά δυσάρεστο και να θέτει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, για βρέφη, παιδιά, έγκυες γυναίκες και ηλικιωμένους ή άλλες ευπαθείς ομάδες, ιδιαίτερα.
Χωρίς τη λήψη των κατάλληλων προφυλάξεων, η υπερβολική ζέστη μπορεί να οδηγήσει σε θερμοπληξία και ακόμη χειρότερα σε θάνατο.
Ακολουθούν ορισμένες συμβουλές ειδικών που θα σε βοηθήσουν να διατηρήσεις την οικογένειά σου ασφαλή κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα, τον τρόπο του πώς να αναγνωρίζεις τα σημάδια θερμοπληξίας και, επίσης, ποιες ενέργειες πρέπει να κάνεις εάν χρειάζεται.
Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, από τα βασικά.
-
Τι είναι ένα κύμα καύσωνα;
“Ένα κύμα καύσωνα είναι ένα σοβαρό καιρικό φαινόμενο, μια περίοδος ασυνήθιστα ζεστού καιρού που συνήθως διαρκεί δύο ή περισσότερες ημέρες. Ειδικότερα, για να θεωρηθούν κύμα καύσωνα, οι θερμοκρασίες πρέπει να είναι εκτός των ιστορικών μέσων τιμών για μια δεδομένη περιοχή.”
-
Τι προκαλεί ένα κύμα καύσωνα;
Τα κύματα καύσωνα προκύπτουν από τον παγιδευμένο θερμό αέρα στην ατμόσφαιρα και είναι ένα φυσικό καιρικό φαινόμενο. Τα κύματα καύσωνα αυξάνονται σε ένταση και συχνότητα λόγω της κλιματικής αλλαγής, που προκύπτουν από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, που παγιδεύουν τη θερμότητα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το συνηθισμένο.
Βασικές οδηγίες για να παραμείνεις ασφαλής σε ένα κύμα καύσωνα
- “Πάρε” τον χρόνο σου. Μην κινείσαι σε ταχείς ρυθμούς και απόφυγε οποιαδήποτε επίπονη εργασία.
- Ντύσου κατάλληλα. Φόρεσε ελαφριά, ανοιχτόχρωμα ρούχα.
- Απόφυγε τροφές και κρέας με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες. Η κατανάλωσή τους μπορεί να αυξήσει την παραγωγή θερμότητας του σώματός σου.
- Πιες πολυ νερό και ροφήματα. Αν δεν έχεις κάποια πάθηση που να επηρεάζεται δυσμενώς από την αλλαγή της ποσότητας υγρών που καταναλώνεις, είναι καλή ιδέα να παραμείνεις όσο το δυνατόν περισσότερο ενυδατωμένος/η.
- Βρες ένα κλιματιζόμενο μέρος για να περάσεις λίγες ώρες. Δεν έχεις δικό σου κλιματιστικό; Πήγαινε στο σπίτι κάποιου γνωστού σου ατόμου που διαθέτει κλιματιστική μονάδα ή, ανάλογα, βρες έναν δημόσιο χώρο.
- Απόφυγε την έκθεση στον ήλιο. Τα πιθανά ηλιακά εγκαύματα που εγκυμονούν, δυσκολεύουν το σώμα σου να δροσιστεί.
- Πρόσεξε πολύ όταν βρίσκεσαι σε αυτοκίνητο. Τα αυτοκίνητα θερμαίνονται εξαιρετικά γρήγορα. Συνεπώς, δεν πρέπει ποτέ να περνάς χρόνο σε ένα σταθμευμένο αυτοκίνητο με κλειστά παράθυρα. Επίσης, θα πρέπει πάντα να δείξεις ιδιαίτερη προσοχή αναφορικά με καυτά μεταλλικά αντικείμενα τόσο μέσα (όπως πόρπες ζώνης ασφαλείας) όσο και έξω από το αυτοκίνητο.
Ποιος κινδυνεύει περισσότερο από τα κύματα καύσωνα;
- Η υπερβολική ζέστη είναι επικίνδυνη για την υγεία όλων. Τα βρέφη, τα παιδιά, οι έγκυες γυναίκες και οι ηλικιωμένοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στο θερμικό στρες.
- Η υπερβολική ζέστη μπορεί να είναι πιο επικίνδυνη για τα μωρά και τα παιδιά, παρά για τους ενήλικες, και η αφυδάτωση στα παιδιά μπορεί να είναι επικίνδυνη ή και θανατηφόρα. Το σώμα των παιδιών έχει μεγαλύτερο πρόβλημα στη ρύθμιση της θερμοκρασίας από αυτό των ενηλίκων.
- Μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν επίσης οι έγκυες γυναίκες. Η υπερβολική ζέστη και η αφυδάτωση μπορεί να θέσει το μωρό σε υψηλότερο κίνδυνο χαμηλού βάρους γέννησης, πρόωρης γέννησης και ακόμη και θνησιγένειας. Οι ίδιες οι έγκυες γυναίκες μπορεί να επηρεαστούν αρνητικά και να ξεκινήσουν πρόωρο τοκετό, καθώς και να αναπτύξουν διαβήτη κύησης και υπέρταση.
Πώς να προετοιμαστείς για ένα κύμα καύσωνα;
- Ενημερώσου για τη θερμοκρασία και την υγρασία που θα επικρατούν καθημερινά, ώστε να προγραμματίσεις κατάλληλα τις εξωτερικές δραστηριότητές σου.
- Έχε ένα κιτ έκτακτης ανάγκης στο σπίτι που θα περιέχει προϊόντα κατά της απώλειας νερού ή ηλεκτρολυτών, ένα θερμόμετρο, μπουκάλια νερού, πετσέτες ή πανιά (για να τις βρέχεις και να δροσίζεσαι), έναν ανεμιστήρα χειρός με μπαταρίες και μια λίστα ελέγχου για τον εντοπισμό και τη θεραπεία συμπτωμάτων θερμικού στρες.
- Μάθε πώς να λάβεις βοήθεια. Σημείωσε τα στοιχεία επικοινωνίας με το πλησιέστερο φαρμακείο της περιοχής σου, τον επίσης πλησιέστερο και διαθέσιμο πάροχο υγειονομικής περίθαλψης ή υπηρεσίες ασθενοφόρου/μεταφοράς, καθώς και τις γραμμές επικοινωνίας για αντιμετώπιση θερμικών επεισοδίων.
- Κράτησε το σπίτι σου δροσερό
- Κλείστε τις κουρτίνες στις πιο ζεστές στιγμές της ημέρας και άνοιξε τα παράθυρα τη νύχτα για να δροσιστεί το σπίτι.
- Χρησιμοποίησε ανεμιστήρες και ψύκτες, εάν υπάρχουν.
- Μείνε μακριά από τη ζέστη
- Μην βγαίνεις έξω τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας, αν μπορείς να το αποφύγεις. Προσπάθησε να οργανώσεις τις δραστηριότητές σου νωρίτερα ή και αργότερα κατά τη διάρκεια της ημέρας, που θα έχει περισσότερη δροσιά.
- Όταν είσαι έξω, φόρεσε αντηλιακό και προσπάθησε να μείνεις στη σκιά ή χρησιμοποίησε καπέλα. και ομπρέλες ακόμα, για προστασία.
- Μείνε δροσερός/ή και ενυδατωμένος/η.
- Πίνε νερό σε τακτά χρονικά διαστήματα πριν διψάσεις.
- Το υπερβολικό ντύσιμο στη ζέστη μπορεί να σε κάνει να αφυδατωθείς και να ζεσταθείς πιο γρήγορα από το κανονικό, γι' αυτό φόρεσε ελαφριά και φαρδιά ρούχα. Το βαμβάκι είναι ιδανικό κατά τις ζεστές μέρες για να μειώσει τα εξανθήματα λόγω θερμότητας και να απορροφήσει τον ιδρώτα. Ομοίως, τα βαμβακερά σεντόνια συνιστώνται έναντι υλικών που δεν αναπνέουν.
- Έχε μαζί σου ένα μπουκάλι νερό και μια μικρή πετσέτα, ώστε να μπορείς να ενυδατωθείς και να δροσιστείς όποτε θελήσεις, τοποθετώντας μια βρεγμένη πετσέτα στο λαιμό σου.
Σημείωση: Μην καταπονείς τον εαυτό σου χωρίς λόγο και με το πρώτο σημάδι θερμοπληξίας ή γενικής ενόχλησης, αναζήτησε σκιερό μέρος και βοήθεια!
-
Συμβουλές για βρέφη, παιδιά και εγκύους
- Να ελέγχεις τακτικά εάν το παιδί σου διψάει, ιδρώνει, αισθάνεται ζέστη, κάνει εμετό, έχει ξηρό και κολλώδες στόμα ή έχει πονοκεφάλους. Εάν δεν ανταποκρίνεται σωστά, έχει υψηλό πυρετό, ζαλίζεται ή αναπνέει γρήγορα, μεταφέρέ το αμέσως σε αρμόδια υγειονομική μονάδα.
- Βεβαιώσου ότι το παιδί σου είναι ντυμένο ελαφρά – αυτό μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή εξανθημάτων λόγω θερμότητας και υπερβολικής ζέστης.
- Διασφάλισε ότι το παιδί είναι καλά ενυδατωμένο, αφού το ίδιο δεν μπορεί να γνωρίζει τα συμπτώματα της αφυδάτωσης και του θερμικού στρες. Θήλαζε αποκλειστικά βρέφη κάτω των 6 μηνών.
- Οι μητέρες που θηλάζουν πρέπει να πίνουν άφθονο νερό καθώς η αφυδάτωση μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή μητρικού γάλακτος. Παιδιά ηλικίας 6 μηνών και άνω θα πρέπει να πίνουν νερό τακτικά όλη την ημέρα.
- ΜΗΝ δίνεις σε βρέφη φάρμακα εάν παρουσιάζουν σημάδια υπερθέρμανσης χωρίς να συμβουλευτείς έναν πάροχο υγείας.
- ΜΗΝ αφήνεις βρέφη και παιδιά σε κλειστούς χώρους χωρίς αερισμό, όπως αυτοκίνητα ή δωμάτια με κλειστά παράθυρα.
- ΜΗΝ αφήνεις τα παιδιά να παίζουν έξω για πολλές ώρες όταν έχει ζέστη και χωρίς να τα προσέχεις. Άφηνέ τα να ξεκουράζονται κάθε 30 λεπτά όταν ασκούνται ή παίζουν έξω. Η άσκηση ή το παιχνίδι σε υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση και σοβαρές συνέπειες γρήγορα.
- Προγραμμάτισε ιατρικές επισκέψεις και οποιεσδήποτε εργασίες για όταν έχει λιγότερο ζέστη την ημέρα για να αποτρέψεις την έκθεση σε αυτήν για εσένα και το αγέννητο μωρό σου.
- Να κοιμάσαι σε πιο δροσερούς χώρους, όπως στους κάτω ορόφους ενός κτηρίου, όταν είναι δυνατόν.
- Μην κάνεις πολλές δραστηριότητες και μην δαπανάς ενέργεια όταν έξω κάνει ζέστη. Προσπάθησε να αποφύγεις να βγαίνεις έξω εάν είναι πάνω από 40 °C. Είναι σημαντικό να ξεκουράζεσαι όταν είναι δυνατόν και να μοιράζεσαι τον φόρτο εργασίας με άλλους.
- Οι έγκυες γυναίκες μπορούν να ασκούνται με χαμηλή ή μέτρια ένταση, αρκεί να νιώθουν άνετα, να ενυδατώνονται και να ξεκουράζονται σωστά.
-
Σημεία και συμπτώματα ασθένειας που σχετίζεται με τη ζέστη
Πώς να αναγνωρίσετε τα συμπτώματα της θερμοπληξίας:
Τα σοβαρά συμπτώματα θερμικού στρες απαιτούν επείγουσα φροντίδα.
Εάν ένα μέλος της οικογένειας παρουσιάζει κάποιο από τα παρακάτω σοβαρά συμπτώματα, θα πρέπει να καλέσετε ένα ασθενοφόρο ή να κανονίσετε μια άλλη μορφή μεταφοράς σε μια υγειονομική μονάδα αμέσως.
Εμπιστευτείτε το ένστικτό σας και μη διστάσετε να ζητήσετε ιατρική βοήθεια.
Αντιμετώπιση στο σπίτι ή με συνδρομή γιατρού
- Ξηρά χείλη, κολλώδες στόμα
- Υπερβολική δίψα
- Υπερβολική εφίδρωση
- Αδυναμία, ζάλη
- Ναυτία, έμετος
- Μικρές φουσκάλες, εξανθήματα
- Θερμικά εξανθήματα
- Μέτρια προς υψηλή θερμοκρασία σώματος
- Κράμπες, συνήθως στα χέρια και πόδια
- Αιμορραγίες από τη μύτη (συχνές σε ζεστά και ξηρά περιβάλλοντα)
Αντιμετώπιση με άμεση προσφυγή σε νοσοκομείο
- Αίσθημα σύγχυσης / το άτομο δεν ανταποκρίνεται ξεκάθαρα,
- έχει επιληπτικές κρίσεις,
- πέφτει σε λήθαργο (δεν ξυπνάει)
- έχει πολύ υψηλή θερμοκρασία σώματος για περισσότερες από δύο ώρες (40°C)
- έχει πολύ σκούρα ούρα ή καθόλου ούρα για περισσότερες από οκτώ ώρες
- Παρουσιάζει γρήγορο καρδιακό παλμό και αναπνοή
- Λιποθυμά
- Δεν έχει εφίδρωση (αλλά το δέρμα μπορεί να είναι υγρό και ζεστό)
-
Ειδικά για βρέφη και παιδιά (έως 4 ετών)
- Θερμικά εξανθήματα στην περιοχή με την πάνα
- Εκνευρισμός και κλάμα
Για άμεση προσφυγή σε νοσοκομείο
- Κλάμα χωρίς δάκρυα
- Βυθισμένα μάτια
- Έμετος ή διάρροια
- Εξαιρετικός εκνευρισμός
- Πάνες με λιγότερα ούρα από το συνηθισμένο
-
Ειδικά για μεγαλύτερα παιδιά και εφήβους (κατά προσέγγιση 4-19 ετών)
- Ναυτία
- Πονοκέφαλοι
- Μυϊκές κράμπες (ειδικά μετά από άσκηση έξω, που είναι κοινό για αυτήν την ηλικιακή ομάδα)
Για άμεση προσφυγή σε νοσοκομείο
- Βαθύς ή έντονος μυϊκός πόνος (ειδικά μετά από άσκηση έξω, κάτι που είναι κοινό για αυτήν την ηλικιακή ομάδα)
-
Ειδικά για εγκύους
- Εξανθήματα θερμότητας σε περιοχές του σώματος που τρίβονται μεταξύ τους
- Μυϊκές κράμπες στο στομάχι
Για άμεση προσφυγή σε νοσοκομείο
- Πολύ υψηλή θερμοκρασία σώματος
- Ακραία ναυτία
- Πρώιμες συσπάσεις
- Πρήξιμο τμημάτων του σώματος
- Σοβαρές μυϊκές κράμπες
*Αυτό το άρθρο παρέχει γενικές πληροφορίες και δεν υποκαθιστά τις ιατρικές συμβουλές
Πηγές:
Heat Wave Safety Tips. UNICEF Parenting. (n.d.). https://www.unicef.org/parenting/emergencies/heat-wave-safety-tips#facts
What is a heat wave?. NOAA SciJinks – All About Weather. (n.d.). https://scijinks.gov/heat/
